ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:

Η ελληνική επικράτεια βρίσκεται στο φυσικό όριο τριών ηπείρων. Έτσι έχουμε το προνόμιο να φιλοξενούμε, μόνιμα ή περιστασιακά, χαρακτηριστικά είδη ζώων.

Όσον αφορά στα αρπακτικά πουλιά, η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη ποικιλία αετών, γυπών και γερακιών από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί εδώ 38 από τα 39 αρπακτικά της ηπείρου μας.

Στην αρχαιότητα απολάμβαναν το θαυμασμό και την εκτίμηση των προγόνων μας και υπήρχε γι' αυτά μια ξεχωριστή θέση στην ελληνική μυθολογία και παράδοση.

Στη νεότερη παράδοση έχουμε πλήθος δημοτικών τραγουδιών που εξυμνούν π.χ. τη ρώμη και την ομορφιά του αετού ή τη γρηγοράδα και την τόλμη του γερακιού.

Δυστυχώς όμως, από τα μέσα του περασμένου αιώνα, ξεκίνησε ένας ανελέητος και άδικος διωγμός για όλα τα αρπακτικά που θεωρήθηκαν καταστροφείς για την κτηνοτροφία και την πτηνοτροφία. Σήμερα αποτελούν την πλέον απειλούμενη ομάδα πουλιών του πλανήτη μας. Βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής πυραμίδας και άρα είναι από τη φύση τους λιγοστά πουλιά. Επιπλέον τρέφονται όσο γίνεται πιο ανέξοδα και επομένως εξασφαλίζουν θρεπτικές ουσίες από τα νεκρά ζώα είτε από τα πιο αδύναμα, εξυγιαίνοντας έτσι τους πληθυσμούς εκείνων που αποτελούν τη λεία τους. Η παρουσία τους επομένως αποτελεί δείκτη υγείας και καλής λειτουργίας των οικοσυστημάτων στα οποία ζουν.

Το συγκεκριμένο θέμα θα γίνει αντικείμενο έρευνας από τις Β', Γ' και Δ' τάξεις του 6/θέσιου Δημοτικού Σχολείου Αγίας Παρασκευής - Νεροφράκτη το σχολικό έτος 2005-2006.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:

Γνωστικοί

- Να γνωρίσουν απειλούμενα είδη αετών και γερακιών που υπάρχουν στην Ελλάδα

- Συλλογή στοιχείων για τους κινδύνους που απειλούν τα αρπακτικά

- Η παρακολούθηση και ουσιαστική προστασία σημαντικών περιοχών για τα αρπακτικά

- Παρακίνηση του ενδιαφέροντος για μελέτη άρθρων, περιοδικών και επιστημονικών βιβλίων

- Επαφή με οργανώσεις ή συλλόγους που δραστηριοποίούνται στον αγώνα για τη διατήρηση ενός καθαρού περιβάλλοντος

Συναισθηματικοί

- Η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για την προστασία των αρπακτικών και των βιοτόπων τους

- Η ανάγκη ήπιας συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης

- Να νιώσουν ότι αποτελούν μέρος της ανθρωπότητας και έτσι έχουν το δικαίωμα ενός καλύτερου μέλλοντος

- Ανάπτυξη κριτικής σκέψης των μαθητών, δυνατότητα έκφρασης, σκέψης και συναισθημάτων

Ψυχοκινητικοί

- Να αναλάβουν ενεργό δράση για τη διάσωση των απειλούμενων αρπακτικών

- Μέσα από θεατρικά παιχνίδια ρόλων, το χορό και τη μουσική να βιώσουν την αναγκαιότητα προστασίας των πουλιών

- Ανάπτυξη της παρατηρητικότητας,ερευνητικής και συνεργατικής ικανότητας των μαθητών

ΜΗΝΑΣ	ΠΟΡΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
1ος μήνας Ιανουάριος 2006	- Συγκέντρωση φωτογραφιών, αφισών, χαρτών, κειμένων από βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες - Πλοήγηση στο διαδίκτυο για ενημερωτικό υλικό - Παρακολούθηση βιντεοταινιών - Προβολή slides και ενημέρωση από τον Υπεύθυνο Π.Ε. της Α/θμιας
2ος μήνας Φεβρουάριος 2006	- Επαφή μέσω διαδικτύου με το WWF Ελλάς, την Ορνιθολογική, το Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων και το Φορέα Διαχείρισης δάσους Δαδιάς - Παρακολούθηση DVD από περιβαλλοντικές οργανώσεις - Επίσκεψη στο ΤΕΙ Δασοπονίας- Ξενάγηση στο Μουσείο Χλωρίδας - Πανίδας - Ενασχόληση με τα εκπαιδευτικά πακέτα των ΚΠΕ Καστοριάς και Μουζακίου - Χωρισμός σε ομάδες εργασίας με καθορισμό αρμοδιοτήτων
3ος μήνας Μάρτιος 2006	- Κάθε ομάδα ταξινομεί το συγκεντρωθέν υλικό, προτείνει και ανακοινώνει τα σημαντικότερα σημεία της δουλειάς της - διερεύνηση σχολικών εγχειριδίων για θέματα ή κείμενα που έχουν σχέση με το πρόγραμμα - Επίσκεψη στο Πεδίο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Μενοίκιου όρους - Παρατήρηση αρπακτικών πουλιών
4ος μήνας Απρίλιος 2006	- Επίσκεψη στο ΚΠΕ Παρανεστίου και υλοποίηση του προγράμματος "Ο κόσμος των ζώων και φυτών της Παρανέστιας γης" - Ενημέρωση - συζήτηση από εκπρόσωπο της Οικολογικής Κίνησης Δράμας - Πρόγραμμα Υιοθεσίας αρπακτικού πουλιού από το Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων (ΕΚΠΑΖ)
5ος μήνας Μάιος 2006	- Επίσκεψη στο Πάρκο Αρπακτικών Πουλιών στην Αγορά Κυργίων Δράμας, βιωματική προσέγγιση - προβληματισμός από την παρουσία αρπακτικών σε πάρκο και όχι στο φυσικό τους περιβάλλον - Με την ολοκλήρωση των προβλεπόμενων δραστηριοτήτων αρχίζει η επίπονη εργασία της σύνθεσης κειμένων, φωτογραφιών, πληροφοριών και δράσεων για τη δημιουργία του δικού μας CD με πληροφοριακό υλικό - Αποστολή άρθρων και σχολίων στα τοπικά ΜΜΕ
6ος μήνας Ιούνιος 2006	- Μετά από πολλή δουλειά όλα είναι έτοιμα για την παρουσίαση και προβολή της προσπάθειας μας στην τοπική κοινωνία, στο χώρο του προαύλιου του σχολείου μας

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:

Αίθουσα Υπολογιστών - 1ος, 2ος και 3ος μήνας
Περιήγηση στο Διαδίκτυο, σε ηλεκτρονικές σελίδες για τη συλλογή ενημερωτικού υλικού του θέματος. Ανοιχτή συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών με το WWF Ελλάς, τη ΕΟΕ, την ΕΚΠΑΖ και το Φορέα Διαχείρισης του Δάσους της Δαδιάς. Βιντεοπροβολή CD, DVD και βιντεοταινιών από περιβαλλοντικές οργανώσεις

Αίθουσα τάξεων - σε όλη τη διάρκεια
Όλη τη διάρκεια των έξι μηνών θα πραγματοποιηθούν συζητήσεις και ταξινόμηση στοιχείων, ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ομάδων για την αξιοποίηση του συγκεντρωθέντος υλικού. Στο πλαίσιο της διαθεματικής προσέγγισης θα γίνει παραγωγή γραπτού λόγου, θα αξιοποιηθούν στοιχεία, αποστολή άρθρων, παιδαγωγικά παιχνίδια.

Αίθουσα τεχνικών - 4ος, 5ος μήνας
Τα παιδιά θα ζωγραφίσουν εικόνες από τα βιώματά τους, θα ετοιμάσουν ταμπλό με ζωγραφιές τους και φωτογραφικό υλικό, θα φτιάξουν ομοιώματα αετών και γερακιών με πηλό και τέλος θα εικονογραφήσουν ένα παιδαγωγικό επιτραπέζιο παιχνίδι.

ΤΕΙ Δασοπονίας - 3ος μήνας
Παροχή ενημερωτικού υλικού και συζήτηση με τον κ. Αβτζή Νικόλαο (καθηγητή Προστασίας του Περιβάλλοντος). Ξενάγηση στο Μουσείο χλωρίδας και πανίδας και υλοποίηση προγράμματος με τη βοήθεια του Υπεύθυνου Π.Ε. κ. Δημητριάδη Σάββα.

Πεδίο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μενοίκιου όρους - 4ος μήνας
Η περιοχή του Μενοίκιου όρους συμπεριλήφθηκε στο Κοινοτικό Δίκτυο των Περιοχών Ειδικής Προστασίας. Ορισμένα από τα αρπακτικά είναι από τα παγκοσμίως απειλούμενα, όπως ο χρυσαετός, ο σταυραετός και ο πετρίτης. Από τη θέση του παρατηρητηρίου θα γίνει παρατήρηση της περιοχής, προσανατολισμός με πυξίδα και χρήση οικολογικού χάρτη της περιοχής και παρατήρηση με κιάλια των αρπακτικών πουλιών.

Πάρκο Αρπακτικών Πουλιών - 5ος μήνας
Επίσκεψη στο Πάρκο Αρπακτικών Πουλιών στην Αγορά Κυργίων Δράμας. Προσέγγιση των αρπακτικών και επίδειξη των ικανοτήτων τους από τον υπεύθυνο του Πάρκου. Τα συγκεκριμένα αρπακτικά δεν έχουν αποσπαστεί από το φυσικό τους περιβάλλον, αλλά προέρχονται από εκτροφεία του εξωτερικού. Αξία είχε η παρατήρηση ενός μικρού μαθητή όταν πληροφορήθηκε αυτήν την επίσκεψη: "Δηλαδή, κύριε, θα δούμε φυλακισμένους αετούς και γεράκια;"

Επίσκεψη στο ΚΠΕ Παρανεστίου - 4ος μήνας
Ξενάγηση στο χώρο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας και υλοποίηση του προγράμματος του Κέντρου "Ο κόσμος των ζώων και φυτών της Παρανέστιας γης" με ιδιαίτερη έμφαση στα αρπακτικά πουλιά της περιοχής.

• Ονοματεπώνυμα μαθητών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα:

1. Δημήτρης Αραμπατζής	2. Ιωάννα Ιζάμη
3. Αδάμ Κυρτσαντάκης	4. Αρχοντία Μπενάζη
5. Χριστίνα Μυλωνά	6. Ελένη Αθανασλέρη
7. Γεώργιος Βαρύτης	8. Σαββίνα Γκαϊτατζή
9. Κυριακή Κουγιουμτζίδου	10. Συμεών Μπαναβάκης
11. Φλώρα Μπενάζη	12. Μιχαήλ Μπενάζης
13. Παναγιώτης Όμπασης	14. Ήλιας Ράπα Σαράντι
15. Τσαρσίου Ραντόν	16. Παναγιώτα Βουζανίδου
17. Γιάννης Γερακάκης	18. Σταύρος Γουδάκης
19. Στέφανος Δαγλέρης	20. Αριάδνη Σούλα
21. Χρίστος Σούλα	22. Εκλόν Ταρελλάρη

"ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΛΙΝΑΣ ΤΗΣ ΓΕΡΑΚΙΝΑΣ"

Αποσπάσματα από την εργασία της περιβαλλοντικής ομάδας:

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΑΡΠΑΚΤΙΚΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ

1. Μάτι αρπακτικού

Καθώς κυνηγούν από μεγάλη απόσταση η δυνατή όραση είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των αρπακτικών. Όλα τα είδη έχουν αναπτυγμένη ικανότητα να διακρίνουν μικροσκοπικά αντικείμενα σε αποστάσεις πολύ μεγαλύτερες από ότι ο άνθρωπος. Ο Πετρίτης, είδος γερακιού, μπορεί να κυνηγά κάτι που ο άνθρωπος θα έβλεπε μόνο με κιάλια.

Η Γερακίνα διαθέτει οκτώ φορές περισσότερα οπτικά κύτταρα ανά τετραγωνικό χιλιοστό από τον άνθρωπο, πράγμα που δηλώνει καλύτερη όραση. Ο Σπιζαετός μπορεί να διακρίνει ένα κοράκι σε απόσταση 10 χιλιομέτρων.

Τα μάτια των αρπακτικών βρίσκονται σχετικά μπροστά στο κεφάλι γεγονός που επιτρέπει στα αρπακτικά να κρίνουν αποστάσεις και ταχύτητα.

Εκτός από την ισχυρή μπροστινή όραση, τα αρπακτικά βλέπουν και στο πλάι γεγονός που τα επιτρέπει να βλέπουν ταυτόχρονα μεγάλο εύρος πεδίου.

2. Ράμφος

Όλα τα αρπακτικά έχουν γυρτό μυτερό και πολύ ισχυρό ράμφος που τα βοηθάει να κόβουν τη λεία προκειμένου να τραφούν. Για αρπακτικά όπως τα γεράκια που κυνηγούν μικρά πουλιά, είναι χρησιμότερο το μικρό ράμφος. Στο ράμφος βρίσκονται και τα ρουθούνια τους.

Πρέπει να τονιστεί ότι με το ράμφος τους δε σκοτώνουν τη λεία τους, αυτή τη δουλεία την κάνουν τα νύχια τους, αλλά με το ράμφος τεμαχίζουν και σχίζουν τα θηράματά τους.

3. Φτερούγες - Πέταγμα

Οι φτερούγες των αρπακτικών έχουν προσαρμοστεί σε δύο γενικούς τύπους πράγμα που εξυπηρετεί διαφορετικούς τρόπους κυνηγιού.

Μακρυφτέρουγα: Οι μεγάλες φτερούγες εκμεταλλεύονται κυρίως τα ρεύματα του αέρα, γεγονός που τα επιτρέπει να ανεμοπορούν για πολλές ώρες με πολύ μικρή κατανάλωση ενέργειας μέχρι να βρουν τροφή.

Κοντοφτέρουγα: Ο άλλος τύπος φτερούγας είναι στενότερος και με λιγότερο στρογγυλή άκρη κι είναι για γρήγορες ταχύτητες κι ενεργητική πτήση. Τέτοιες μικρότερες φτερούγες έχουν οι Πετρίτες, γεράκια που πιάνουν πάντοτε πουλιά στον αέρα.

Κουνώντας διαφορετικά τμήματα της κάθε φτερούγας και της ουράς τους, τα αρπακτικά πουλιά ελέγχουν την πτήση τους και διανύουν μεγάλες αποστάσεις με μικρή προσπάθεια.

4. Νύχια

Χάρη στα πανίσχυρα πόδια και τα νύχια τους αρπάζουν και σκοτώνουν το θύμα τους σε δευτερόλεπτα. Όταν πλησιάζουν το θήραμα τους ρίχνουν πίσω τις φτερούγες τους προτάσσοντας τα πόδια τους και είναι έτοιμα να καρφώσουν την τροφή τους με τους γαμψονυχές τους.

Έχουν 4 δάχτυλα, 3 εμπρός και ένα πίσω, που δεν έχουν όλα το ίδιο μήκος. Συνήθως μεγαλύτερα είναι το πίσω και το τρίτο εσωτερικό.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΝΩΣΕΩΝ

Τα παιχνίδια γνώσεων περιλαμβάνουν απλές και σύντομες ερωτήσεις στις οποίες καλoύνται να απαντήσουν οι μαθητές.

- Φτιάξαμε την Ακροστιχίδα της Γερακίνας

- Την Ακροστιχίδα του Βασιλαετού

- Κρυπτόλεξο, με 15 κρυμμένες λέξεις που αφορούν Αετούς και Γεράκια

- Σπαζοκεφαλιά με τα ονόματα των αρπακτικών

- Σταυρόλεξο

-Βρες το Σωστό, εδώ τα παιδιά επιλέγουν ποια είναι η σωστή απάντηση

- Μάθε κι Αυτό, όπου περιέχει σύντομες και χρήσιμες πληροφορίες για τα αρπακτικά πουλιά

- Κατάλογο που αφορά στις διατροφικές τους συνήθειες

- και τέλος μαθαίνουμε μέσα από εικόνες για τους κινδύνους που απειλούν τα αρπακτικά πουλιά

- η ρύπανση του περιβάλλοντος
- οι ασυνείδητοι κυνηγοί
- τα φυτοφάρμακα
- οι πυρκαγιές
- και η παράνομη υλοτομία

Στη συνέχεια κάθε μαθητής καλείται να απαντήσει με μια μικρή παράγραφο.

Ο ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ

Ο αετός και το γεράκι από την αρχαιότητα ως σήμερα χρησι΅οποιήθηκαν από πολλούς λαούς και αυτοκρατορίες ως σύμβολα κύρους, δύναμης και εξουσίας.

- Αζτέκοι, ο αετός είναι ο πολεμιστής του φωτός
- Γερακόμορφοι θεοί στην αρχαία Αίγυπτο
- Κυρήκειο, το σύμβολο του θεού Ερμή
- Χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, στο αριστερό του χέρι κρατά έναν αετό, σύμβολο της εξουσίας του
- Ινδιάνοι, κατέχει εξέχουσα θέση ως πολεμική σημαία σύμβολο κύρους, ανδρείας και "δυνατής" μαγείας
- Σύ΅βολο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
- Βυζάντιο, σύμβολο της κυριαρχίας σε Ανατολή και Δύση
- Μονοκέφαλος αετός, σύμβολο της Δυναστείας των Κομνηνών στην Τραπεζούντα
- Σύμβολο κυριαρχίας της Ναζιστικής Γερμανίας
- Ως έμβλημα σε πολλά Ποντιακά Σωματεία
- Ως έμβλημα σε σημαίες διάφορων κρατών
- Έμβλημα ποδοσφαιρικών ομάδων
- Έμβλημα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας
- Έμβλημα σε ομάδα διάσωσης
- Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος
- Ο Αστερισμός του Αετού
- Ο Αετός στη Ζωγραφική