Η ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ...
Αφηγητής
Η ιστορία που θα σας διηγηθούμε είναι αληθινή. Συνέβη στην Αγγλία τον προηγούμενο αιώνα, αυτόν που χαρακτηρίστηκε από τη βιομηχανική επανάσταση. Στην ύπαιθρο κοντά στο τότε χωριό Μάντσεστερ, οι νυκτόβιες πεταλουδίτσες του είδους Biston Betoularia ξεκουράζονταν αμέριμνα όλο το πρωί στους κορμούς των δέντρων. Για τις ανάγκες του έργου οι πεταλούδες μας θα ζήσουν περισσότερο χρόνο από όσο ζουν στην πραγματικότητα. Μια μικρή πεταλουδίτσα με τη μητέρα της πλησιάζουν σε ένα δέντρο.
(ακούγεται μουσική)
Bianca κόρη: Μα τι χρώμα είναι αυτό που έχουμε ρε μαμά! Γκρίζο-ανοιχτό! Κι αυτές οι πιτσιλιές, σαν σπυράκια μου μοιάζουν.
Μάνα: Μην παραπονιέσαι κόρη μου, έλα να κοιμηθούμε πάνω στο δέντρο. Δες και τις αδελφές σου που ξεκουράζονται. Δεν ξεχωρίζουν καθόλου. Το χρώμα τους είναι ίδιο με τις λειχήνες που έχουν καλύψει τον κορμό των δέντρων.
Bianca κόρη: Λειχήνες; Και τι είναι οι λειχήνες ρε μαμά; Κάτι σαν αρρώστια μου ακούγεται.
Μάνα: Οι λειχήνες Bianca μου είναι μια συμβίωση φύκους και μύκητα και ζουν πάνω στους κορμούς των δέντρων.
Bianca κόρη: Τώρα με φώτισες... Σαν την κυρία Χασούρου τα λες. Εμένα μ΄ αρέσει η ξαδέλφη μας η Blacky που είναι πιο μελαχρινή και ξεχωρίζει.
Blacky: Πού να κρυφτώ, πού να κρυφτώ; Αχ πως ξεχωρίζω η άμοιρη...
Μάνα: Αχ την καψερή!... αυτή δύσκολα θα τη γλιτώσει...
Bianca κόρη: Γιατί μαμά;
(ακούγεται μουσική)
(μπαίνει ένα πουλί και τρώει μια Blacky από το δέντρο)
Μάνα: Έτσι χάσαμε μια αδελφή σου. Δεν πρόλαβε να μεγαλώσει, να κάνει οικογένεια. Όσο μικρή και αν ήταν αυτό το σκούρο χρώμα την έκανε να ξεχωρίζει. Ένα πρωί, όπως κοιμόμασταν πάνω στο δέντρο, ένα πουλί την είδε και την έφαγε. Δεν μπορέσαμε να την προφυλάξουμε. Γι' αυτό μη γκρινιάζεις. Εσένα πολύ δύσκολα θα σε φάει ένα πουλί. Κι έτσι θα ζήσεις χρόνια πολλά και θα αφήσεις παιδιά και εγγόνια που εύχομαι να σου μοιάζουν.
Bianca κόρη: Τι λες μαμά, στο σχολείο, μας μαθαίνουν ότι η ποικιλομορφία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εξέλιξη. Πρέπει να σέβεσαι το διαφορετικό. Καλά ρε, ποια είμαι...; Η Μυτιληναίου;
Μάνα: Εγώ να το σέβομαι, δεν ξέρω τα πουλιά αν θα το σεβαστούν.
Blacky: Ευτυχώς τη γλύτωσα και αυτή τη φορά! Κατάφερα και επέζησα... Ήταν ένα κακό όνειρο... Αλλά πάντα με αυτό το φόβο θα ζω; Δε θα γυρίσει ο τροχός;...
Αφηγητής
Οι σκουρόχρωμες πεταλουδίτσες του είδους Biston Betoularia αποτελούσαν μόνο το 10% του πληθυσμού. Τα πουλιά τις διέκριναν αμέσως και τις έτρωγαν. Αντίθετα οι ανοιχτόχρωμες επικρατούσαν στον πληθυσμό.
Έτσι η Bianca μεγάλωσε, έκανε παιδιά και εγγόνια όπως της ευχήθηκε η μαμά της...
(ακούγονται θόρυβοι...)
- Ωχ! Τι θόρυβος είναι αυτός;
Κόβουν τα δέντρα...
Χτίζουν ένα εργοστάσιο...
Οι πεταλουδίτσες μας είναι αναστατωμένες.
Πεταλούδα Α: Τι γίνεται εδώ βρε παιδιά κάποιοι άνθρωποι χτίζουν ένα μεγάλο κτίριο, το λένε... εργοστάσιο.
Πεταλούδα Β: Πάνε τα λουλούδια. ... και μαζί με αυτά και οι πολύχρωμες πεταλουδίτσες που κυκλοφορούν τη μέρα.
Πεταλούδα Γ: Κόπηκαν τα δέντρα. Πού να βρεις δέντρο να κουρνιάσεις;
Πεταλούδα Δ: Το περιβάλλον αλλάζει. ... Ποιος ξέρει τι θα απογίνουμε κι εμείς;...
Αφηγητής
Έτσι η περιοχή του Μάντσεστερ άλλαξε ριζικά, ο καπνός από το εργοστάσιο έγινε ο κυρίαρχος της περιοχής.
(ακούγεται μουσική)
(μπαίνει ο καπνός)
Δείτε τι συμβαίνει. Πεθαίνουν οι λειχήνες, η μία μετά την άλλη. Δεν αντέχουν τον καπνό από το εργοστάσιο. Μπορούν να ζήσουν μόνο σε καθαρό περιβάλλον.
Οι πεταλουδίτσες μας στριμωχτήκαν στα λίγα δέντρα που απομείνανε.
Η Bianca, γριά πια, ξεκουράζεται πάνω στο δέντρο με όλη της την οικογένεια, παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα, όλες πεταλουδίτσες ανοιχτόχρωμες γκρίζες. Είχαν χάσει πολλούς συγγενείς τους από αυτή την περίεργη μετάλλαξη που τις έκανε σκουρόχρωμες, με αποτέλεσμα να ξεχωρίζουν και να τις τρώνε τα πουλιά. Και σήμερα... Έχουν πάλι γεννητούρια... και το νέο πεταλουδάκι γεννήθηκε και αυτό σκουρόχρωμο.
Εγγονή: Γιαγιά Bianca δε μας έφτανε το ένα κακό με το εργοστάσιο, γεννήθηκε κι αυτό το κακορίζικο το μελαχρινό. Έτσι τούτη η δισεγγονή σου δεν μπορεί να ονομαστεί Bianca. Θα τη βαφτίσουμε Blacky, όπως και τις άλλες μελαχρινές.
Bianca γιαγιά: Καθένας με την τύχη του κόρη μου. Όπως μάθαμε στο σχολείο η ποικιλομορφία είναι απαραίτητη για την επιβίωση του είδους. Βλέπεις πως έχει αλλάξει το περιβάλλον; Μπορεί αυτό το μικρό μας να είναι πιο τυχερό, πιο καλά προσαρμοσμένο. Δες τον καπνό που βγαίνει από το εργοστάσιο, πώς μαύρισε τα πάντα γύρω μας. Δες πέθαναν οι λειχήνες, η μία μετά την άλλη. Δεν αντέχουν τον καπνό. Αυτές μπορούν να ζήσουν μόνο σε μέρη καθαρά όπως ήταν κάποτε το χωριό μας.
Εγγονή: Πόσο σοφή είσαι γιαγιά. Έχεις δίκιο. Το έμαθα κι εγώ αυτό στην Καστοριά. Στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Για το λόγο αυτό οι λειχήνες ονομάζονται βιοδείκτες καθαρότητας του περιβάλλοντος.
Bianca γιαγιά: Έλα τώρα να κοιμηθούμε στο δέντρο μας. Έχω αρχίσει να φοβάμαι πολύ. Δες ένα χρώμα σκούρο που έχει. Όλες οι ανοιχτόχρωμες πεταλούδες σαν κι εμάς ξεχωρίζουν τώρα επάνω του. Δεν ταιριάζουν καθόλου. Ακούμπησε το μικρό μας πάνω στο δέντρο. Δες το αυτό τώρα. Ταιριάζει καλύτερα. Είναι πιο καλά προσαρμοσμένο στο χώρο και στο χρόνο που ζούμε.
Blacky: Αχ εγώ τώρα έχω λίγο ηρεμήσει. Με τη μαυρίλα που ο καπνός σκέπασε τα πάντα κρύβομαι πιο εύκολα... Ε, ξαδέλφες να σας ζήσει το μωρό! Μη το βαφτίσετε.
Blacky: Δώστε του το όνομα Melanie. Ταιριάζει με αυτά που άκουσα τους ανθρώπους να λένε για... "Βιομηχανικό μελανισμό". Θα έχει άλλη τύχη από εμάς τις Blacky αυτό.
Εγγονή: Μπράβο ξαδέρφη θα το βαφτίσουμε Melanie. Νομίζω πως η φύση θα το επιλέξει να επιβιώσει γιατί είναι πιο καλά προσαρμοσμένο στις νέες συνθήκες. Ευτυχώς που είχε γίνει αυτή η μετάλλαξη στον πληθυσμό μας και είχαμε αυτά τα γονίδια. Έτσι θα επιβιώσει το είδος μας.
Αφηγητής
Πράγματι η Melanie μεγάλωσε. Άφησε παιδιά και εγγόνια. Δείτε τι συμβαίνει τώρα πια κάθε πρωί. Τα πουλιά επιλέγουν πια τις ανοιχτόχρωμες πεταλούδες.
(μπαίνουν πουλιά, παίρνουν ανοιχτόχρωμες πεταλούδες)
(μουσική)
Οι σκουρόχρωμες πεταλούδες είναι σήμερα το 80% του πληθυσμού στη βιομηχανική περιοχή του Μάντσεστερ, ενώ οι ανοιχτόχρωμες μειώθηκαν δραστικά.
Δυο μικρούλες πεταλουδίτσες, μια Bianca και μια Melanie κουρνιάζοντας πάνω στον κορμό του δέντρου συζητούν για την εξέλιξη των οργανισμών που έμαθαν στο σχολείο.
Μικρή Bianca: Η ποικιλομορφία στον πληθυσμό μας οφείλεται σε μετάλλαξη στο DNA μας.
Μπόμπιρας: Τι είναι καλέ αυτό; Τρώγεται; (DNA, DNA! Δεσοξυριβονουκλεικό οξύ. Φτου Σκουληκομηρμυγκότρυπα!!!)
Μικρή Melanie: Σκάσε βρε Μπόμπιρα! Πάνω σε αυτή την ποικιλομορφία δρα η φύση και επιλέγει κάθε φορά τα άτομα, τα πιο καλά προσαρμοσμένα στο χώρο και το χρόνο. Έτσι αυτά επικρατούν αριθμητικά στον πληθυσμό.
Μπόμπιρας: Εγώ είμαι super προσαρμοσμένος στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Αγόρασα και μάσκα οξυγόνου.
Μικρή Bianca: Μπόμπιρα, άσε με να μιλήσω! Τη διαδικασία αυτή ο Κάρολος Δαρβίνος την ονόμασε φυσική επιλογή στο βιβλίο του "Η Καταγωγή των Ειδών" που εκδόθηκε πριν 150 χρόνια. Αυτήν την επέτειο γιορτάζουμε σήμερα.
Μπόμπιρας: Happy Birthday to Charles! Happy Birthday to Charles! Happy birthday Δαρβίνε! Happy birthday to you!
Μικρή Melanie: Τις λες Bianca, τώρα εμείς οι δύο παραλλαγές αποτελούμε ξεχωριστά είδη;
Μπόμπιρας: Όχι, όχι! Παραλλαγές πάνω στην ίδια βλακεία αποτελείτε!
Μικρή Bianca: Μπόμπιρα κάτσε φρόνιμα! Όχι, όχι, Melanie γλυκιά μου! Για να αποτελέσουμε διαφορετικά είδη πρέπει να απομονωθούμε με κάποιο τρόπο.
Μπόμπιρας: Θα σας χωρίσω εγώ! Ο Πεταλουδοχωρίστρας! (τις χωρίζει)
Μικρή Melanie: Αχ! Τι πειραχτήρι είναι αυτό! (στον Μπόμπιρα). Τότε θα προστεθούν και άλλες αλλαγές στο γενετικό μας υλικό, με αποτέλεσμα τη δημιουργία δύο νέων ειδών.
Αφηγητής
Κάπως έτσι εξελίχθηκαν τα είδη στον πλανήτη μας. Και κάπως έτσι εξελιχθήκαμε και εμείς οι άνθρωποι. Το σύγχρονο αυτό παράδειγμα εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής, ονομάστηκε "Βιομηχανικός μελανισμός", διότι υπεύθυνος για τις περιβαλλοντικές αλλαγές και την ανάλογη προσαρμογή των πεταλούδων του είδους Biston Betularia θεωρήθηκε ο καπνός της βιομηχανίας. Η ποικιλομορφία που έδωσαν οι μεταλλάξεις σε συνεργασία με τη φυσική επιλογή και τη γενετική απομόνωση οδήγησαν στην εξέλιξη των οργανισμών. Έτσι, προέκυψε η μεγάλη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας. Άρα πρόκειται για ένα νόμισμα με δύο όψεις.
"ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ - ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ"
Εμείς οι δυο σαν ένα
Δυο σώματα ενωμένα
Βιοποικιλότητα και εξέλιξη δεμένα
Το ένα αποτέλεσμα το άλλο η αιτία
Στο εργαστήρι της ζωής αυτή είναι η ουσία
Διακόσια χρόνια επέτειο έχουμε του Δαρβίνου
Κι ακόμα δεν διδάξαμε την ανακάλυψή του
Τη φυσική επιλογή που είναι η αιτία
Να έχουμε στα είδη μας μεγάλη ποικιλία
Μετάλλαξη στο DNA λέει η βιολογία
Δεν είναι λάθος πάντοτε είναι και επιτυχία
Μετάλλαξη και επιλογή καλή συνεργασία
Αυτή είναι της εξέλιξης η νέα θεωρία
|
