Εκατομμύρια φοίνικες "πέτρωσαν" στην ελληνική γη!

Από την έρευνα των απολιθωμάτων προκύπτει ότι πολλά δέντρα που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα, όπως τα έλατα, τα πεύκα, οι βελανιδιές, τα πλατάνια, οι φοίνικες, οι ελιές είναι απόγονοι παρόμοιων δέντρων που φύτρωναν στη χώρα μας πριν από εκατομμύρια χρόνια. Στο πέρασμα των αιώνων τα δέντρα εξελίχθηκαν και άλλαξαν μορφή. Άλλαξε το σχήμα του κορμού τους, το ύψος τους, οι διαστάσεις του καρπού τους. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στις κλιματικές συνθήκες. Το τροπικό κλίμα που είχαμε κάποτε έδωσε τη θέση του στο ήπιο κλίμα που έχουμε σήμερα. Τα επίπεδα υγρασίας και βροχής δεν είναι τα ίδια με τότε ώστε τα φυτά να "τρέφονται" και να αποκτούν γιγαντιαίες διαστάσεις. Η αλλαγή στα μορφολογικά τους συστατικά οφείλεται ακόμα και σε γεωλογικές ανακατατάξεις. Σεισμοί που έγιναν, βουνά που "ξεφύτρωσαν", θάλασσα που κάλυψε χερσαίες εκτάσεις, πεδιάδες που "εξαφανίστηκαν".

Απολιθώματα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας αποκαλύπτουν ότι πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια φύτρωναν στη χώρα μας δέντρα και φυτά που ούτε φανταζόμασταν.

Αν κάποιος από εμάς μπορούσε να δει τα δάση της χώρας μας την εποχή εκείνη δύσκολα θα μπορούσε να ξεχωρίσει κάτι που να θυμίζει Ελλάδα. Δικαιολογημένα ίσως, μιας και θα βρισκόταν μπροστά σε απέραντες εκτάσεις με φοίνικες! Σύμφωνα με τον καθηγητή Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευάγγελο Βελιτζέλο, "οι φοίνικες είναι δέντρα που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και τα απολιθώματα που έχουμε από την εποχή του Ανώτερου Ολιγόκαινου, δηλαδή πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια, μας δείχνουν ξεκάθαρα ότι σε περιοχές της χώρας μας όπως ο Έβρος υπήρχαν αρκετά είδη φοινίκων που φυσικά είχαν διαφορετική μορφή από τους φοίνικες που υπάρχουν σήμερα στο Βάι της Σητείας".

Οι φοίνικες στο Βάι πιστεύεται ότι αποτελούν τους απογόνους των φοινίκων που υπήρχαν διάσπαρτοι στον ελλαδικό χώρο εκείνη τη μακρινή εποχή. Βέβαια είναι αλλαγμένοι στην όψη επειδή από τότε μέχρι σήμερα άλλαξαν πολλές φορές οι κλιματικές συνθήκες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα διάφορα άλλα δέντρα που ανακαλύψαμε ότι υπήρχαν πολύ παλιά στη χώρα μας (όπως η κανέλα που σήμερα φυτρώνει στην Κεϋλάνη) να εξαφανιστούν.

Την εποχή του Ανώτερου Ολιγόκαινου το κλίμα που επικρατούσε στον ελλαδικό χώρο ήταν τροπικό και σταδιακά εξελισσόταν σε υποτροπικό. Αυτό σημαίνει ότι τότε η μέση ετήσια θερμοκρασία ήταν γύρω στους 18 βαθμούς Κελσίου. Έβρεχε πολύ συχνά και υπήρχε μεγάλη υγρασία. Ο χειμώνας διαρκούσε λίγο. Ίσως έναν με τρεις μήνες το χρόνο και η θερμοκρασία σπάνια έπεφτε κάτω από τους 0 βαθμούς. Εξαιτίας των βροχών, η βλάστηση ήταν πολύ πυκνή αλλά και τα δέντρα ιδιαίτερα ανεπτυγμένα. Με ψηλούς κορμούς και μεγάλα φύλλα. Στον Έβρο, για παράδειγμα, βρέθηκε ο κορμός ενός είδους βελανιδιάς που είχε μήκος γύρω στα 30 μέτρα και περίμετρο 7 με 8 μέτρα!

Πανύψηλα δέντρα υπήρχαν και στη Λέσβο, όπως προκύπτει από τα απολιθώματα. "Εκεί ξέρουμε ότι φύονταν περισσότερα από 10 είδη κωνοφόρων δέντρων, ανάμεσα στα οποία προγονικές μορφές πεύκων και σεκόγιας της αειθαλούς που σήμερα ευδοκιμεί στην Καλιφόρνια. Η σεκόγια στη Λέσβο πρέπει να έφθανε σε ύψος τα 110 με 120 μέτρα", λέει ο κ. Ε. Βελιτζέλος. Ο πλούτος της χλωρίδας του νησιού δεν εξαντλείται μόνο σε αυτά τα είδη. "Βρήκαμε απολιθώματα από αγγειόσπερμα δικοτυλήδονα που είναι φυτά σαν την κανέλα, τον πλάτανο, τη λεύκα, το τσάι. Εντοπίστηκαν ακόμη και ίχνη από αναρριχώμενα φυτά, κάποια από τα οποία ήταν, όπως φαίνεται, παρασιτικά".

Sequoia sempervirens - αειθαλές δέντρο που συναντάται στην Καλιφόρνια και το Όρεγκον κατά μήκος των ακτών του Ειρηνικού και το ύψος του μπορεί να ξεπεράσει τα 100 μέτρα	Sequoiadendron giganteum - ενδημικό είδος της Καλιφόρνια που εξαπλώνεται στις δυτικές πλαγιές της Σιέρα Νεβάδα, από τα ψηλότερα είδη του φυτικού βασιλείου

Πνιγμένη στους φοίνικες ήταν παλαιότερα και η περιοχή της Καστοριάς, όπως προκύπτει από ευρήματα στην περιοχή του Δήμου Ορεστίδας. Υπήρχαν ακόμα δρύες και πλατύφυλλα. Σε νεώτερες εποχές από το Ανώτερο Μειόκαινο, που ξεκίνησε πριν από 9 εκατομμύρια χρόνια και τελείωσε πριν από περίπου 5 εκατομμύρια χρόνια, διαπιστώθηκε ότι στην περιοχή της Βεγόρας στη Φλώρινα υπήρχε ένας γεώτοπος που φιλοξενούσε τεράστια ποικιλία φυτών.

Απολιθωμένοι κορμοί δέντρων στο Νόστιμο Καστοριάς

Σε αυτή την περιοχή, όπου κάτω από τη γη είχαν ήδη σχηματιστεί τεράστιες ποσότητες από κάρβουνο (λιγνίτης), τα απολιθώματα αποκάλυψαν την παρουσία προγονικών μορφών πεύκων (πρωτοπευκίδες) με εύρωστους κορμούς και κουκουνάρια μεγαλύτερα από τα σημερινά.

Ακόμα και οι διαστάσεις από κάποια κυπαρισσόμηλα που βρέθηκαν στην περιοχή δείχνουν ότι προέρχονταν από πολύ μεγάλα κωνοφόρα δέντρα. Ανάμεσά τους εντοπίστηκαν σεκόγιες και πολλά είδη αγγειόσπερμων φυτών όπως οι δρύες, οι οξιές, οι δαφνίδες, οι λεύκες. Μάλιστα ένα από τα φύλλα δρυός που βρέθηκε απολιθωμένο πλησίαζε σε μήκος το μισό μέτρο. "Πρόκειται για γιγαντιαίο μέγεθος που σήμερα δε συναντάται πουθενά στον κόσμο. Είναι και αυτό ένα είδος που έχει προ πολλού εκλείψει".

Απολιθωμένο φύλλο δρυός (Quercus gigas) που βρέθηκε στη λιγνιτοφόρο λεκάνη της περιοχής Βεγόρα στη Φλώρινα. Το είδος υπήρχε εκεί την εποχή του Ανώτερου Μειόκαινου δηλαδή πριν από 9 εκατομμύρια χρόνια και αργότερα εξαφανίστηκε.

Καλυμμένη σε κάποιο βαθμό από βλάστηση ήταν και η Σαντορίνη. Είχε ελιές και φοίνικες πριν από 50-60.000 χρόνια. Απολιθωμένα φύλλα των δύο φυτών βρέθηκαν σκεπασμένα από ηφαιστειακό υλικό στην καλδέρα του νησιού... Το αξιοσημείωτο εδώ είναι τα απολιθωμένα φύλλα ελιάς από εκείνη την εποχή είναι τα παλαιότερα που έχουν βρεθεί στον κόσμο και το σχήμα τους είναι ακριβώς το ίδιο με τα φύλλα που έχουν οι σημερινές ελιές.

Και το ερώτημα που τίθεται είναι αν η ελιά εμφανίστηκε στη χώρα μας εκατομμύρια χρόνια αργότερα από το φοίνικα, την κανέλα, τις λεύκες, τα πλατάνια, τις βελανιδιές, τα πεύκα. Ο κ. Βελιτζέλος λέει ότι με βάση τα δεκάδες απολιθώματα που έχουμε βρει, δεν μπορούμε να πούμε ότι υπήρχαν ελιές πριν από 60.000 χρόνια. "Κατά μία εκδοχή, ίσως η ελιά να μεταφέρθηκε στην Ελλάδα από τη Δυτική Ευρώπη μέσω των πουλιών που έτρωγαν σπόρους. Όμως χρειάζεται ακόμα συστηματική μελέτη των ευρημάτων για να υποστηρίξει κανείς κάτι τέτοιο. Το σίγουρο πάντως είναι ότι όλα τα προηγούμενα είδη δέντρων γεννήθηκαν στην Ελλάδα και δεν είναι ξενόφερτα".

Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ"
του Στέφανου Κρίκκη
7 Μαρτίου 2002 - Προσαρμογή από το ΚΠΕ Καστοριάς
Εικόνες:
Phoenix-theaophrastii: www.france-palmier.com/.../ phoenix-theophrastii.htm
Sequoia sempervirens: www.farmerfred.com/ 10toughtrees.htm
Sequoiadendron giganteum: www.neerlandstuin.nl/bomen/ sequoiadendron.html