Το Σύμπαν είναι... οφθαλμαπάτη

Τα "αμφιλεγόμενα" δεδομένα των παρατηρήσεων που πραγματοποίησε επιστnμονικόs δορυφόροs τns NASA έδωσαν το έναυσμα για μια έντoνη αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο ερευvnτικέs ομάδεs. Η μία από αυτές υποστηρίζει ότι το Σύμπαν είναι άπειρο ενώ n άλλη ότι, όχι μόνο είναι πεπερασμένο, αλλά είναι και (σχετικά) μικρό και αυτόs ο ατελείωτοs διαστnμικόs ωκεανόs που εμείs βλέπουμε δεν είναι τίποτε άλλο από μια πλάvn.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Σύμπαvτοs στη νεαρή ηλικία του... ενόs δισεκατoμμυρίoυ ετών.

"Το αν το Σύμπαν είναι ή όχι άπειρο είναι ένα ζήτημα που απασχολεί τους ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αν καταφέρουμε να δώ σουμε οριστική και αδιαμφισβήτητη απάντηση διαπιστώνοντας ότι το Σύμπαν είναι πεπερασμένο θα έχουμε πραγματοποιήσει ένα τεράστιο βήμα για την κατανόηση του φυσικού κόσμου" δηλώνει ο μαθηματικός Τζέφρι Γουίκς.

Στo επίκεvτρo της επιστημονικής αντιπαράθεσης βρίσκεται ο δορυφόρος WMAP (Wιlkίnson Microwave Anisotropy Probe) που εκτοξεύθηκε το 2001. Ο εν λόγω δορυφόρος μπορεί να διαχωρ[σει διακυμόνσεις θερμοκρασίας στην ακτινοβολία υποβάθρου και είναι επίσης ικανός να μετρήσει την πόλωση της ακτιvoβoλίας. Οι παρατηρήσεις του στοχεύουν στην καλύτερη απεικόνιση του τι ακολούθησε αμέσως μετά τη Μεγάλη Έκρηξη ενώ μπορεί να δώσει και στοιχεία για την ηλικία και το μέγεθος του Σύμπαντος. Πολλοί αστρovόμoι πιστεύουν ότι το Σύμπαν είναι άπειρο και άρα η μικροκυματική ακτινοβολία θα έπρεπε να έχει απεριόριστη κλίμακα μεγέθους. Παρ' όλο όμως που οι παρατηρήσεις του δορυφόρου για τα μικρής κλίμακας κύματα ακτινοβολίας συμπίπτουν με τις προβλέψεις για την ύπαρξη άπειρου Σύμπαvτoς, οι παρατηρήσεις σε μεγαλύτερες κλίμακες δεν το επιβεβαιώνουν.

Στις μεγαλύτερες κλίμακες οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι τα κύματα σχεδόν εξαφανίζονται. Θα μπορούσε βέβαια αυτό να είναι κάτι τυχαίο. Το μοτίβο αυτό εμφανίζεται στα μοντέλα υπολογιστών που προσομοιώνουν τη γέννηση της μικροκυματικής ακτινοβολίας μία φορά ανά μερικές εκατοντάδες προσπάθειες. Σύμφωνα με τον Γουίκς όμως, αυτή η εξαφάνιση των κυμάτων μεγαλύτερης κλίμακας μπορεί να σημαίνει ότι το Σύμπαν δεν είναι αρκετά μεγάλο για να τα αφομοιώσει. "Όπως και οι δονήσεις μιας καμπάνας δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερες από την ίδια την καμπάνα έτσι και κάθε ταλάντευση στο Διάστημα δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από το ίδιο το Διάστημα" αναφέρει ο Γουίκς που μαζί με μια ομάδα αστροφυσικών στη Γαλλία υποστηρίζουν ότι οι παρατηρήσεις του δορυφόρου δεικνύουν ότι το Σύμπαν όχι μόνο είναι πεπερασμένο, και μάλιστα πολύ μικρότερο από όσο πιστεύουμε, αλλά και ότι ο χώρος "τυλίγεται" στον εαυτό του με έναν παράξενο τρόπο.

Εξαιτίας αυτής της παράξενης ιδιότητας το φως ενός γαλαξία μπορεί να ακολουθήσει δύο κατευθύνσεις προς τη Γη και έτσι ο ίδιος γαλαξίας να φαίνεται ότι βρίσκεται σε δύο διαφορετικά σημεία του ουρανού. Σύμφωνα με τον Γουίκς τα δεδομένα του WMAP περιγράφoυv μια συγκεκριμένη οψθαλμαπάτη. Το Σύμπαν μοιάζει με ένα συνεχώς επαvαλαμβαvόμεvο σετ δωδεκάεδρων σε σχήμα ποδοσφαιρικής μπάλας με επιφάνεια από 12 πανομοιότυπα πεντάγωνα. Αν κάποιος βγει από την μπάλα μέσα από ένα πεντάγωνο θα βρεθεί και πάλι μέσα στην ίδια μπάλα, και μάλιστα στην ίδια περιοχή από την οποία βγήκε απλά από την αντίθετη πλευρά και έτσι θα συναντάει συνεχώς τους ίδιους γαλαξίες. Αν η θεωρία του Γουίκς επιβεβαιωθεί θα μιλάμε για μια πραγματική επανάσταση, γιατί αυτό θα σημαίνει ότι το Σύμπαν είναι πεπερασμένο και (σχετικά) μικρό, περίπου 70 δισ. έτη φωτός από τη μια πλευρά ως την άλλη. Αυτό επίσης σημαίνει ότι θεωρητικώς θα μπορούσαμε να δούμε ολόκληρο το Σύμπαν και να διαπιστώοουμε ότι δεν υπάρχουν κάποιες σκοτεινές ή κρυφές περιοχές.

Από τον Πτολεμαίο στον Aϊνστάιν

Από την αρχαιόιητα οι άνθρωποι προσπαθούσαν να υπολογίσουν το μέγεθος του Σύμπαντoς. Ο Πτολεμαίος ανέπτυξε τη θεωρία ενός πεπερασμένου Σύμπαντος σε σχήμα σφαίρας με τη Γη στo επίκεντρο της. Η θεωρία τoυ πεπερασμένoυ Σύμπαντος παρέμεινε ισχυρή και αδιαμφισβήτητη ως το 1576, όταν ο βρετανός αστρονόμος Τόμας Ντάιτζες αναφέρθηκε στην ύπαρξη ενός
άπειρου Σύμπαντος γεμάτου με αστέρια όμοια με τον Ήλιο. Λίγα χρόνια αργότερα ο φιλόσοφος Τζιορντάνο Mπρoύνo έγραψε βιβλίο υποστηρίζοντας τη θεωρία του άπειρου Σύμπαντος και γι' αυτό καταδικάστηκε από την Ιερά Εξέταση και οδηγήθηκε στην πυρά ως αιρετικός. Ο Aϊνστάιν μας έδωσε την καλύτερη ωςτώρα περιγραφή του χώρου και του χρόνου και της αλληλεπίδρασης ύλης και χώρου αλλά δεν αναφέρθηκε καθόλου στο σχήμα και στο μέγεθος του Σύμπαντος.

Εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ"
του Hazel Muir, New Scientist
12 Oκτωβρίου 2003