Αν ετοιμαζόσασταν να πάτε μια εκδρομή το Σαββατοκύριακο με το αυτοκίνητό σας, υπήρχε ποτέ περίπτωση να γεμίσετε το ρεζερβουάρ με ένα μόνο γαλόνι βενζίνης, δηλαδή με 4,5 λίτρα; Φυσικά και όχι γιατί αυτή η ποσότητα δεν θα αρκούσε παρά για να καλύψετε μια απόσταση λιγότερη από 40 χιλιόμετρα. Πόσοι όμως ξέρουν ότι για κάθε ένα γαλόνι βενζίνης που καίει το αυτοκίνητό μας, χρειάστηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια να γίνουν «πολτός» στα έγκατα της Γης περισσότεροι από 98 τόνοι φυτών και δένδρων;

Ας το δούμε κι αλλιώς. Κάθε φορά που ο μετρητής στην αντλία της βενζίνης δείχνει να πέφτει το ένα γαλόνι μετά το άλλο στο ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου μας καταλήγει με τον ίδιο ρυθμό μια έκταση... 120 στρεμμάτων με διάφορα είδη χλωρίδας, τα οποία αποτελούσαν τροφή και καταφύγιο για ζώα πολύ πριν εμφανιστεί ο άνθρωπος στον πλανήτη μας.

Πολύ περίεργοι και ενδιαφέροντες οι υπολογισμοί που έκανε ο δρ Τζεφ Ντιουκς, από τον Τομέα Παγκόσμιας Οικολογίας του Ιδρύματος Κάρνεγκι των ΗΠΑ και τους οποίους δημοσιεύει αυτόν τον μήνα στην επιστημονική επιθεώρηση Climatic Change (Κλιματική Αλλαγή). Ο ίδιος μάλιστα υπολόγισε ότι ο όγκος των ορυκτών καυσίμων που καταναλώθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο μια δεδομένη χρονιά, το 1997, προήλθε από 97 εκατομμύρια δισεκατομμυρίων λίβρες άνθρακα (κάθε λίβρα ισούται με περίπου 453 γραμμάρια), που με τη σειρά του ο άνθρακας αυτός αντιστοιχεί σε 400 φορές τον αριθμό όλων των φυτών που αναπτύσσονται στον κόσμο μέσα σε ένα χρόνο, συμπεριλαμβανομένου και ενός μεγάλου μέρους μικροσκοπικών φυτών που ζουν στους πυθμένες των θαλασσών!

Γαλόνι και στρέμμα!

Με άλλα λόγια αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι καθημερινά δαπανούν για τις ανάγκες τους - μετακίνηση, βιομηχανία, θέρμανση - τέτοιες ποσότητες ορυκτών καυσίμων που ισοδυναμούν με όλα τα φυτά που μεγαλώνουν σε στεριά και θάλασσα στη διάρκεια ενός χρόνου. Και αν θελήσουμε να κάνουμε μια αναδρομή στους τελευταίους αιώνες της Ιστορίας μας, προσθέτει ο Αμερικανός ερευνητής, θα διαπιστώσουμε ότι το σύνολο των φυτών που πολτοποιήθηκαν με φυσικές διαδικασίες και μετετράπησαν σε ορυκτά καύσιμα και χρησιμοποιήθηκαν από τον άνθρωπο από την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης μέχρι τώρα, ισοδυναμεί με τον αριθμό όλων των ειδών της χλωρίδας που φύτρωσαν στη Γη τα τελευταία 13.300 χρόνια και βάλε.

Σύμφωνα με την έρευνα του Αμερικανού ερευνητή Τζεφ Ντιούκς, το σύνολο των φυτών που πολτοποιήθηκαν με φυσικές διαδικασίες και μετετράπησαν σε ορυκτά καύσιμα και χρησιμοποιήθηκαν από τον άνθρωπο από την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης μέχρι τώρα, ισοδυναμεί με τον αριθμό όλων των ειδών της χλωρίδας που φύτρωσαν στη γη τα τελευταία 13.300 χρόνια.

Ο σκοπός που ο Ντιούκς έκανε τη συγκεκριμένη μελέτη ήταν επειδή θέλησε να διαπιστώσει πόσος όγκος χλωρίδας, που θάφτηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια, απαιτήθηκε για να παράξει τα ορυκτά καύσιμα, τα οποία υπό μορφή πετρελαίου, φυσικού αερίου και γαιάνθρακα (κάρβουνο) εξυπηρετούν σήμερα περίπου το 83% των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών.

Ο άνθρακας.

Προκειμένου να προσδιοριστεί το μέγεθος της ποσότητας των προϊστορικών φυτών που μετασχηματίστηκαν σε ορυκτά καύσιμα, ο Ντιούκς υπολόγισε πόση ποσότητα άνθρακα, που ενυπήρχε στην πρωταρχική βλάστηση, χάθηκε στη διάρκεια της πολλαπλής διαδικασίας που απαιτήθηκε για τον σχηματισμό του πετρελαίου, του αερίου και του κάρβουνου.

Έτσι λοιπόν εξέτασε την αναλογία των ορυκτών καυσίμων που προέκυψαν μέσα από διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες στο προϊστορικό παρελθόν: το κάρβουνο που σχηματίστηκε όταν οι αρχέγονες φυτικές ουσίες αποσυντέθηκαν στους βάλτους και τα έλη, το πετρέλαιο που προέκυψε από μικροσκοπικούς φυτικούς οργανισμούς, δηλαδή το φυτοπλαγκτόν όταν αυτό κατακάθησε στους πυθμένες των θαλασσών, στα δέλτα των ποταμών και στους βυθούς των λιμνών.

Στη συνέχεια εξέτασε τη διαδικασία με την οποία οι προϊστορικές φυτικές ουσίες μετετράπησαν από τη θερμότητα, την πίεση και τον χρόνο σε ιζήματα ή άλλες ελώδεις ουσίες πλούσιες σε άνθρακα.

Το επόμενο βήμα ήταν να αναλύσει το τρόπο με τον οποίο τα ανθρακούχα ιζήματα έγιναν με τη σειρά τους κάρβουνο, πετρέλαιο και φυσικό αέριο και να μελετήσει την αποδοτικότητα της άντλησης αυτών των ορυκτών καυσίμων.

Οι υπολογισμοί έδειξαν ότι σχεδόν το 1/11 του άνθρακα που εμπεριείχετο στις φυτικές ουσίες που αποσυντέθηκαν χρησίμευσε για να δημιουργηθεί το κάρβουνο και μονάχα το 1/10.750 του άνθρακα από τις ίδιες φυτικές ουσίες που κατακάθησαν στις θάλασσες, τις λίμνες και τα ποτάμια, κατέληξε στο να γίνει πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

H... μεγάλη ανατριχίλα

Ο Αμερικανός βιολόγος Τζεφ Ντιούκς διαπίστωσε ότι τα ορυκτά καύσιμα που αντλήθηκαν για τις παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες του έτους 1997 δημιουργήθηκαν από 22 εκατομμύρια δισεκατομμυρίων κιλά άνθρακα που πολτοποιήθηκαν στο απώτερο παρελθόν μαζί με τη χλωρίδα της εποχής. Από το μέγεθος αυτό, 29 δισεκατομμύρια τόνοι αρχέγονων φυτών μάς έδωσαν το πετρέλαιο και τη βενζίνη εκείνης της χρονιάς, 15 δισεκατομμύρια τόνοι από αντίστοιχα φυτικά υλικά τροφοδότησαν με τη σειρά τους την παραγωγή φυσικού αερίου και 27 εκατομμύρια τόνοι από νεκρά φυτά μετουσιώθηκαν σε κάρβουνο που αξιοποιήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο το 1997.

Τα φυτά κινούν τον κόσμο

Ένα γαλόνι πετρελαίου ζυγίζει 3,26 κιλά. Ένα γαλόνι πετρελαίου παράγει έως 0,67 γαλόνια βενζίνης. Άρα τα 3,26 κιλά για ένα γαλόνι πετρελαίου αν διαιρεθούν με τα 0,67 γαλόνια βενζίνης μάς δίνουν ότι τουλάχιστον 4,87 κιλά πετρελαίου απαιτούνται για τη δημιουργία ενός γαλονιού βενζίνης.

Το πετρέλαιο αποτελείται κατά 85% από άνθρακα. Επομένως, 0,85 φορές τα 4,87 κιλά μας δίνει ότι 4,14 κιλά άνθρακα στο πετρέλαιο χρησιμεύουν για να παρασκευαστεί ένα γαλόνι βενζίνης.

Από τη στιγμή όμως που μονάχα το 1/10.750 του άνθρακα από τις αρχέγονες φυτικές ουσίες καταλήγει στο να γίνει πετρέλαιο, ο Ντιούκς πολλαπλασιάζει τα 4,14 κιλά πετρελαίου με το 10.750 και διαπιστώνει ότι σχεδόν 44.500 κιλά άνθρακα από αρχέγονα φυτά χρειάστηκαν για να παρασκευαστεί ένα γαλόνι αερίου.

Με δεδομένο τώρα ότι η μισή φυτική ύλη αποτελείται από άνθρακα, ο Ντιουκς διπλασιάζει 44.500 κιλά και βρίσκει ότι 89.000 κιλά - ή 89 μετρικοί τόνοι - αρχέγονης φυτικής ύλης απαιτούνται για την παραγωγή ενός γαλονιού αερίου.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΤΑ ΝΕΑ"
του Στέφανου Κρίκκη και της Εύης Ελευθεριάδου
1 Νοεμβρίου 2003