Μία καινούργια μελέτη που ολοκληρώθηκε από Ρώσους επιστήμονες, με επικεφαλής τον A.B. Αντριάνοφ από το Ινστιτούτο Παράκτιας Βιολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, ενισχύει τη θεωρία που γίνεται ολοένα και περισσότερο αποδεκτή και η οποία προβλέπει ότι σε λιγότερο από 20.000 χρόνια από σήμερα θα έχει χαθεί από προσώπου Γης σχεδόν το 96% της χλωρίδας και της πανίδας.

Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν ίδιο με εκείνο των ειδών που αποδεκατίστηκαν στη διάρκεια του τρίτου μαζικού αφανισμού που συνέβη πριν από περίπου 250 εκατομμύρια χρόνια, στη διάρκεια του Περμίου. Ο έκτος μαζικός αφανισμός θα προκληθεί - σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις - εξαιτίας της καταστροφής των φυτών και των οικοτόπων των ζώων από την ανθρωπογενή δραστηριότητα.

Ο καθηγητής Παλαιοντολογίας και αντιπρύτανης του Πανεπιστήμιου Αθηνών κ. Μιχάλης Δερμιτζάκης λέει στα "NEA" ότι "πράγματι πολλοί επιστήμονες κάνουν λόγο για το επερχόμενο έκτο κύμα μαζικού αφανισμού των ειδών το οποίο είναι προ των πυλών. Ωστόσο, αυτό ακόμη που κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια είναι ο χρόνος κατά τον οποίο θα συντελεστεί".

Ο κ. Μιχάλης Δερμιτζάκης προσθέτει ότι αρκετά είδη χάνονται "αλλά δεν μπορούμε να υποστηρίζουμε ότι σε μερικές μόνο χιλιάδες χρόνια θα ζήσουμε μια τόσο μεγάλη καταστροφή. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν μας".

Στο απώτερο παρελθόν, οι συνθήκες που οδήγησαν σε αφανισμό τους έμβιους οργανισμούς ήταν διαφορετικοί. H πρώτη μεγάλη εξαφάνιση σημειώθηκε πριν από περίπου 440 εκατομμύρια χρόνια, στο τέλος του Ορδοβίσιου, εξαιτίας όπως εικάζεται της μεγάλης πτώσης της θερμοκρασίας και της μείωσης της στάθμης της θάλασσας.

H δεύτερη εξαφάνιση συνέβη στη διάρκεια του Δεβονείου, πριν από 390 εκατομμύρια χρόνια και αποδίδεται και αυτή στην πτώση της θερμοκρασίας. Ακολούθησε το τρίτο κύμα εξαφάνισης στη διάρκεια του Περμίου όπου αποδεκατίστηκε περίπου το 95% των θαλάσσιων οργανισμών και το 70% των χερσαίων. Κατά πάσα πιθανότητα, στην περίπτωση αυτή, ο αφανισμός συντελέστηκε εξαιτίας της ανακατασκευής του φλοιού της Γης που οδήγησε στην αλλαγή του κλίματος και τον σχηματισμό της υπερηπείρου Παγγαίας.

Το τέταρτο κύμα αφανισμού καταγράφηκε στη διάρκεια του Τριαδικού, δηλαδή πριν από 220 εκατομμύρια χρόνια, ενώ το πέμπτο και πιο γνωστό παρατηρήθηκε πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια. Πολλοί ειδικοί αποδέχονται ως αιτία για την πρόκληση της πέμπτης κατά σειρά καταστροφής την πρόσκρουση στον πλανήτη μας μιας μεγάλης αστροβολίδας. Από εκείνη την καταστροφή επιβίωσε περίπου το 12% των ειδών.

Τώρα όμως οι αιτίες είναι διαφορετικές. Πολλοί ειδικοί συγκλίνουν στο γεγονός ότι κατά μέσον όρο την ημέρα εξαφανίζονται περίπου 40 είδη χλωρίδας και πανίδας σε όλη τη Γη. Αν αυτό συνεχιστεί τότε θα χρειαστούν περίπου 16.000 χρόνια - διάστημα παρά πολύ μικρό στο πλαίσιο του γεωλογικού χρόνου - για να αφανιστεί το 96% των ειδών που υπάρχουν σήμερα. Ενδεικτικό της τροπής που έχει λάβει η κατάσταση είναι ότι ο χρόνος παραμονής στη Γη των θηλαστικών και των πουλιών που παρατηρούμε σήμερα έχει μειωθεί στα 10.000 χρόνια, ενώ πολύ παλαιότερα ο αριθμός αυτός ήταν από 100 έως 1.000 φορές μεγαλύτερος. Εφόσον η ανθρωπογενής δραστηριότητα συνεχίσει την καταστροφική της επέκταση στο περιβάλλον, τότε ο χρόνος εμφάνισης στη Γη των διάφορων ειδών θηλαστικών και πτηνών δεν θα υπερβαίνει τα 400 χρόνια.

Αντίστοιχες εκτιμήσεις δεν έχουν γίνει για τους πληθυσμούς των ασπόνδυλων οργανισμών αλλά οι ειδικοί συμφωνούν πως δεν θα μείνουν ανεπηρέαστα από την υποβάθμιση των βιοτόπων τους και τις μεγάλης εμβέλειας κλιματικές αλλαγές.

H λευκή τίγρη βρίσκεται και αυτή στο κατώφλι της εξαφάνισης. Υπολογίζεται πως υπάρχουν 200 σε ολόκληρο τον κόσμο.	Το πουλί αυτό λέγεται τοξόστομα και μοιάζει με την τσίχλα. Θεωρείτο εξαφανισμένο από το Μεξικό όπου ζούσε. Ανακαλύφθηκε ξανά, προς έκπληξη των ειδικών, τον περασμένο μήνα.
Το σαλιγκάρι που ζει στα δέντρα της Πολυνησίας ανήκει στα απειλούμενα είδη.	H μεγάλη μπλε πεταλούδα κινδυνεύει με αφανισμό. Στη Βρετανία εξαφανίστηκε το 1979.

Καλπάζει ο αποδεκατισμός

O πυγμαίος χιμπαντζής είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο είδος ζώου που απειλείται με εξαφάνιση. Ο χιμπαντζής στη φωτογραφία βρίσκεται στον ζωολογικό κήπο του Σαν Ντιέγκο στην Αμερική.

Μέχρι τώρα έχουν ταξινομηθεί περίπου 2 εκατομμύρια είδη έμβιων οργανισμών στη Γη. Ο αριθμός τους φυσικά είναι πολύ μεγαλύτερος και ανάλογα με διάφορες εκτιμήσεις ποικίλει από 5 έως και 100 εκατομμύρια είδη. Υπολογίζεται ότι το 90% έως και το 99% των ειδών που υπήρχαν στη Γη από την εποχή της δημιουργίας της μέχρι σήμερα έχουν εξαφανιστεί. Το ποσοστό αυτό φαίνεται να ισοδυναμεί με περίπου 5 δισεκατομμύρια είδη. Ο αποδεκατισμός των ειδών εξαιτίας του ανθρώπου καλπάζει τα τελευταία χρόνια και το μέλλον φαντάζει δυσοίωνο αν αναλογιστούμε ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός αυξάνεται κάθε χρόνο με τον ρυθμό των 100 εκατομμυρίων γεννήσεων.

Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση American Scientist, ο καθηγητής Φυτολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν, δρ Ντόναλντ Λέβιν, υποστήριξε ότι ο ρυθμός εξαφάνισης των ειδών στον σημερινό κόσμο είναι από 100 έως 1.000 φορές μεγαλύτερος από παλαιότερα. "Περίπου 2.000 είδη πουλιών από τα νησιά του Ειρηνικού έχουν εξαφανιστεί από τη στιγμή που άρχισε η εποίκησή τους. Σχεδόν 20 από τα 297 είδη μυδιών και δίθυρων μαλακίων στη Βόρεια Αμερική έχουν εξαφανιστεί τον τελευταίο αιώνα και το ίδιο έχει συμβεί σε περίπου 40 είδη ψαριών". Ο δρ Λέβιν παρατηρεί ότι ύστερα από τα πέντε κύματα μαζικού αφανισμού που σημειώθηκαν, η βιοποικιλότητα μπόρεσε να ανακάμψει έστω και αρκετά εκατομμύρια χρόνια αργότερα επειδή υπήρχαν οι μηχανισμοί αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Κάτι τέτοιο σήμερα δεν φαίνεται πιθανό.

Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ"
του Στέφανου Κρίκκη
23 Σεπτεμβρίου 2004