Η Βασίλισσα των Χιονιών

Στην απέραντη σιωπή των αχανών εκτάσεων της τούνδρας, από τη Βόρεια Ρωσία ως τη Βόρεια Αμερική, θα δει κανείς να πετάει πάνω από παγωμένες λίμνες και τις μεγάλες οροσειρές, καλυμμένη από την κορυφή ως τα νύχια με το πυκνό της φτέρωμα, εντελώς απρόσβλητη από το κρύο, την κουκουβάγια των χιονιών (Nyctea scandiaca).

Nyctea scandiaca

Ογκώδης και επιβλητική, φτάνει σε ύψος τα 55 ως 69 εκατοστά, ενώ το άνοιγμα των φτερών της αγγίζει σε μήκος το ενάμισι μέτρο. Όπως συμβαίνει και σε άλλα μεγάλα πουλιά της τάξης των Γλαυκόμορφων, το θηλυκό είναι πιο μεγαλόσωμο και βαρύτερο από το αρσενικό. Το φτέρωμά του είναι λεύκο με μαύρα και καφετιά στίγματα, ενώ του αρσενικού είναι σχεδόν τελείως λευκό. Η πυκνή διάταξη των φτερών επιτρέπει στην κουκουβάγια των χιονιών να διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματός της στους 38 με 40 βαθμούς C, ενώ την ίδια στιγμή η θερμοκρασία του περιβάλλοντος μπορεί να έχει πέσει στους -40 με -50 βαθμούς C. Όταν λυσσομανά ο άνεμος, αγκιστρώνεται σε κάποιο σταθερό σημείο στο έδαφος, σ' ένα σωρό από πέτρες, για παράδειγμα. Σε αυτή τη θέση το φτέρωμα δεν της παρέχει μονάχα προστασία ενάντια στο κρύο, αλλά και καμουφλάζ για να μην μπορούν να την εντοπίζουν οι εχθροί της.

Καθώς περνά απαρατήρητη πάνω στο λευκό καμβά των ουρανών του Βορρά, η κουκουβάγια των χιονιών έχει το πλεονέκτημα να κυνηγά από θέση ισχύος το αγαπημένο της θήραμα: τα λέμμινγκ (μικρά τρωκτικά που ζουν στα βοσκοτόπια των αρκτικών και βόρειων εύκρατων περιοχών). Συνήθως προτιμά να βγαίνει για κυνήγι το χάραμα και το σούρουπο. Η επιβίωση της "βασίλισσας των χιονιών" εξαρτάται απόλυτα από τα λέμμινγκ, σημαντικό ρυθμιστικό παράγοντα για την ισορροπία του οικοσυστήματος της τούνδρας. Η παρουσία τρωκτικών καθορίζει σε ποιον τόπο θα εγκατασταθούν οι κουκουβάγιες, οι οποίες μεταναστεύουν κατά καιρούς με μοναδικό σκοπό να βρουν τροφή. Κάθε τρία με τέσσερα χρόνια τα λέμμινγκ αναπαράγονται με εκρηκτικό ρυθμό, προσφέροντας άφθονη τροφή στις κουκουβάγιες των χιονιών, που αναπτύσσονται σε μεγάλες οικογένειες. Το θηλυκό μπορεί να γεννήσει μέχρι και 14 αβγά, τα οποία και αποθέτει πάνω σ΄ένα γήλοφο, ώστε να έχει πανοραμική θέα προς την τούνδρα που απλώνεται ολόγυρα. Μια οικογένεια από κουκουβάγιες μπορεί να καταναλώσει γύρω στα 3.000 λέμμινγκ σε διάστημα τεσσάρων μηνών.

Μέσα στο αχανές βασίλειό της η κουκουβάγια των χιονιών δε φοβάται κανέναν. Μόνο ένας μακρινός ξάδελφος του γλάρου είναι ικανός να διαταράξει την ησυχία της. Τα λέμμινγκ αποτελούν συχνά μήλον της έριδος για τα δύο πουλιά και δεν είναι ασυνήθιστες οι επιθέσεις του εισβολέα αυτού στα αβγά της. Για να υπερασπιστεί τα μικρά της, η κουκουβάγια των χιονιών επιτίθεται ανελέητα σε όποιον τολμήσει να πλησιάσει τη φωλιά της: αρκτικές αλεπούδες, λύκους, ακόμα και ανθρώπους. Εφορμά από τον ουρανό καταπάνω στον εχθρό της και σκίζει τη σάρκα του με τους κοφτερούς της γαμψώνυχες. Είναι ικανή να καταβάλλει ακόμα και σκύλο. Στις παγωμένες τούνδρες του Βορρά ισχύει πάντα ο νόμος του ισχυρότερου.

ΓΑΙΟΡΑΜΑ EXPERIMENT:
"Η Βασίλισσα των Χιονιών" του Delphine Freyssinet,
Απόδοση στα ελληνικά: Ισαβέλλα Μπενέκου,
Φωτογραφίες: Hellio J.F., Van Ingenn, Pho. N.E., Saola, Apeiron,
Ιούλιος - Αύγουστος 1999, τεύχος 32ο, σελ. 182-184