Εθνικό Δίκτυο Π.Ε. "Λίμνες:Πηγές Έμπνευσης για Προγράμματα Π.Ε."

2ο Νηπιαγωγείο Δεμενίκων Πάτρας

Τίτλος Προγράμματος:
"Ο Μάγος Σταγονούλης και οι
Περιπέτειές του "



Διάρκεια Προγράμματος: 2006 - 2007



Ολοκληρώνοντας τις δράσεις της η περιβαλλοντική ομάδα του νηπιαγωγείου δημιούργησε ένα CDRom κι ένα έντυπο.



Περιεχόμενα του CDRom και
του εντύπου :


1. Εισαγωγή

2. Νερό; Τι είναι αυτό;

3. Τι το κάνουμε το νερό;

4. Νερό & λεκάνες απορροής

5. Νερό - Ρύπανση - Λειψυδρία

6. Η Ομάδα μας

7. Αξιολόγηση

8. Ενδεικτική Βιβλιογραφία






Επιλογές - Αποσπάσματα



Εισαγωγή
ΝΕΡΟ, ο αόρατος σύντροφος και συνοδοιπόρος στο ταξίδι της ζωής

...με δεδομένο ότι το νερό ήταν, είναι και θα είναι ένα υπερπολύτιμο αγαθό, ξεκινήσαμε λοιπόν, εδώ στο Νηπιαγωγείο Δεμενίκων, μια βροχερή μέρα του φθινοπώρου, το μαγικό ταξίδι στον κόσμο της γνώσης προσδοκώντας όχι μόνο να λύσουμε απορίες των παιδιών αλλά και να τους δημιουργήσουμε νέες, που θα προάγουν το γνωστικό τους επίπεδο αλλά και θα τα ευαισθητοποιούν σε περιβαλλοντικά ζητήματα.
Παρακολουθήσαμε έτσι, όλοι μαζί την συγκέντρωση των νεφών στον ουρανό και την έναρξη της βροχόπτωσης. Τα παιδιά αναρωτήθηκαν σχετικά με τον σχηματισμό των νεφών και από πού έρχεται η βροχή και το νερό που πέφτει με την μορφή σταγόνων από τον ουρανό. Απάντηση σ΄ αυτό το ερώτημα των παιδιών, ξεκινήσαμε να δίνουμε μέσα από την διήγηση του παραμυθιού "Μια Σταγονοπαρέα στη Λίμνη μας" και την προβολή του αντίστοιχου DVD. Με τρόπο απλό και σαφή παρουσιάστηκε μια πρώτη εικόνα του υδρολογικού κύκλου που λαμβάνει χώρα εκατομμύρια χρόνια πάνω στον πλανήτη Γη. Επίσης διαβάσαμε από το Α΄ μέρος του ανθολογίου του Δημοτικού το ποίημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου: "Το ποταμάκι". Στο ποίημα αυτό με απλά λόγια και εξαιρετικά γλαφυρό τρόπο ο ποιητής κάνει μια πρώτη προσέγγιση στην "καταγωγή" του νερού. Τα παιδιά κατάλαβαν ότι το νερό, είναι το σημαντικότερο πράγμα, που δίχως αυτό δεν υπάρχει ζωή και θέλησαν να μάθουν πιο αναλυτικά σχετικά με το πώς αυτό κάνει κύκλο στη φύση, χωρίς εμείς οι άνθρωποι να κάνουμε κάτι γι΄ αυτό.
Έτσι άρχισε το παραμύθι - πρόγραμμα περιβαλλοντικής με θέμα:
"Ο Μάγος Σταγονούλης και οι Περιπέτειές του"




Δραστηριότητες της Ομάδας



1η Ενότητα: Νερό; Τι είναι αυτό;

Ο κύκλος του νερού είναι αέναος και ζωηφόρος. Οι μικροί μαθητές καλούνται να έρθουν σε μια πρώτη επαφή διαφορετικού τύπου από αυτή που είχαν μέχρι τώρα, με το υγρό στοιχείο που περιβάλλει και περικλείει την έννοια ζωή. Οι μαθητές εμβαθύνουν σε μια έννοια τόσο γνωστή τους, όσο και η έννοια "μαμά", προσπαθώντας να κατανοήσουν τις κρυμμένες τις πτυχές.

1η Δραστηριότητα

Στόχοι:
- Να περιγράφουν τον υδρολογικό κύκλο
- Να αποκτήσουν τη δεξιότητα να σχεδιάζουν
- Να κατανοήσουν ότι ο κύκλος του νερού είναι συνεχής

 Αρχικά λοιπόν φτιάξαμε ένα αραχνόγραμμα όπου ο κάθε μαθητής συμπλήρωνε σε αυτό από μία λέξη που σχετίζεται με τον κύκλο του νερού. Κατόπιν, τα παιδιά κλήθηκαν να ζωγραφίσουν μόνα τους τον κύκλο του νερού όπως τον αντιλαμβάνονται. Κατόπιν παρουσιάσαμε από διάφορα έντυπα την σχηματοποίηση του κύκλου του νερού. Η συνέχεια ήρθε με μια μεγάλη ζωγραφιά με μαρκαδόρους και νερομπογιές, με θέμα τον κύκλο του νερού και με συμμετοχή όλων των μαθητών.


3η Δραστηριότητα

Στόχοι:
- Να δημιουργήσουν το δικό τους παραμύθι, με τον δικό τους ήρωα.
- Να συνεργαστούν σε ομάδες
- Να νιώσουν την χαρά της προσωπικής δημιουργίας

Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και συζήτησαν μεταξύ τους τις ιδέες τους για το παραμύθι που έπρεπε να φτιάξουν. Στην συνέχεια η κάθε ομάδα παρουσίασε το δικό της παραμύθι. Βρήκαμε και κρατήσαμε τα κοινά σημεία από τα παραμύθια που ακούστηκαν, τα προσαρμόσαμε για τις ανάγκες του προγράμματός μας και φτιάξαμε ένα παραμύθι με
ήρωα τον "Μάγο Σταγονούλη" και θέμα τι άλλο, τις περιπέτειές του κατά την διάρκεια ενός υδρολογικού κύκλου. Στην συνέχεια προχωρήσαμε στην συγγραφή και στην εικονογράφηση του παραμυθιού ώστε να ολοκληρωθεί το έργο μας. Τα νήπια βρήκαν πολύ διασκεδαστικό το να γίνονται αυτά συγγραφείς ενός παραμυθιού και να στέλνουν έτσι τα περιβαλλοντικά τους μηνύματα.



8η Δραστηριότητα

Στόχοι:
- Να αναγνωρίσουν ότι το νερό διαλύει και μεταφέρει πολλές από τις γνωστές ουσίες.
- Να διαπιστώσουν πως η ρύπανση εξαπλώνεται στο περιβάλλον μέσω του νερού.

Μέσα σε μπολάκια με νερό ρίξαμε διάφορα υλικά με σκοπό να δούμε ποια από αυτά διαλύονται και ποια όχι. Τα υλικά που χρησιμοποιήσαμε για τα πειράματά μας ήταν το αλάτι, η ζάχαρη, το πιπέρι, το λάδι, το πετρέλαιο, το οινόπνευμα, το μελάνι, το πιπέρι, το ιώδιο και μικρές πέτρες. Επίσης χρησιμοποιήσαμε και διάφορα άλλα υλικά όπως ξύλο, πλαστικά τουβλάκια, και τρόφιμα.

Ιδιαίτερα σταθήκαμε στην έκχυση μελανιού (που σημαίνει βρώμικα νερά) και πετρελαίου μέσα στο νερό, για να κατανοήσουν οι μικροί εξερευνητές μας, πόσο βλαβερό είναι για το περιβάλλον η μεταφορά του πετρελαίου στη θάλασσα και πόσους κινδύνους κρύβει για το ζωντανούς οργανισμούς που κατοικούν μέσα σ΄ αυτή. Στο τέλος καταγράψαμε τα αποτελέσματά μας .



3η Ενότητα: Νερό & Λεκάνες Απορροής

Αειφορία χωρίς νερό, είναι σαν να λέμε αέρας χωρίς οξυγόνο. Το νερό είναι το πιο πολύτιμο και ταυτόχρονα αφειδώς από την φύση παρεχόμενο στοιχείο. Το χρειαζόμαστε για να ζήσουμε και εμείς και τα φυτά και τα ζώα, ακόμα και ο ίδιος ο πλανήτης μας. Έτσι λοιπόν, η τρίτη πτυχή του νερού με την οποία καταπιαστήκαμε ήταν οι λεκάνες απορροής, η σημασία τους για τον άνθρωπο και την φύση.

2η Δραστηριότητα

Στόχοι:
- Να αντιληφθούν ότι το νερό στις λίμνες παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στη ζωή των οικοσυστημάτων.
- Να κατανοήσουν ότι το νερό είναι το σπίτι πολλών υδρόβιων φυτών.

Συγκεντρώσαμε οπτικό υλικό και μιλήσαμε στα παιδιά για τα φυτά που ζουν και αναπτύσσονται στις λίμνες και στις παρόχθιες περιοχές και την λειτουργία που επιτελούν αυτά για την διατήρηση μια ισορροπίας στο λιμναίο οικοσύστημα. Μαζέψαμε και παρουσιάσαμε διάφορα δείγματα φυτών που ζουν μέσα στο νερό ή δίπλα από αυτό και τα συγκρίναμε. Παίξαμε παιχνίδια με κάρτες που είχαν τα διάφορα είδη φυτών και οι μικροί μαθητές καλούνταν να τα αναγνωρίσουν και να τα ονομάσουν. Τα παιδιά διασκέδασαν και έμαθαν για νέες έννοιες με παιγνιώδη τρόπο.

4η Δραστηριότητα

Στόχοι:
- Να κατανοήσουν ότι στα οικοσυστήματα με γλυκό νερό (στις λίμνες, στα ποτάμια), φιλοξενούνται πολλά είδη ζώων και πτηνών.
- Να αντιληφθούν ότι το νερό είναι ζωή όχι μόνο για τον άνθρωπο αλλά και για τα ζώα.

Ζητήσαμε από τα παιδιά με την βοήθεια των γονιών τους να βρουν πληροφορίες ή και φωτογραφίες για είδη πουλιών και ζώων που ζουν στο νερό ή κοντά σ΄αυτό. Το αποτέλεσμα; Την επόμενη ημέρα άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτες πληροφορίες και οι πρώτες φωτογραφίες πτηνών και ζώων που φιλοξενεί ένας υγροβιότοπος.

Ξεχωρίσαμε κάποια από αυτά και μιλήσαμε για το κάθε είδος χωριστά. Αναφέραμε τα χαρακτηριστικά του και το ρόλο που αυτό επιτελλεί μέσα σε ένα οικοσύστημα όπως είναι η λίμνη. Επισημάναμε στα παιδιά ότι οποιαδήποτε παρέμβαση του ανθρώπου σ΄ αυτά τα ευαίσθητα οικοσυστήματα αλλοιώνει την μορφή τους και διαταράσσει ευαίσθητες ισορροπίες. Συζητήσαμε για την ανάγκη και την χρησιμότητα όλων αυτών των ζωντανών οργανισμών που υπάρχουν σε ένα λιμναίο οικοσύστημα και παρουσιάσαμε με τρόπο απλό και κατανοητό στα παιδιά πως ξεκινά και πως σχηματίζεται μια τροφική αλυσίδα που εμπλέκει τα υδροχαρή φυτά, τα υδρόβια ζώα, τα ψάρια, τα πτηνά και τον άνθρωπο. Τέλος ζωγραφίσαμε την τροφική αλυσίδα και σχέδια ζώων του νερού.


5η Δραστηριότητα

Στόχοι:
- Να συμμετέχουν σε έρευνα πεδίου
- Να γνωρίσουν ένα οικοσύστημα από κοντά
- Να διερευνήσουν της επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στη χλωρίδα και την πανίδα ενός οικοσυστήματος

Στην περιοχή της Πάτρας έχουμε την τύχη να έχουμε ένα έλος το οποίο εδώ και πολλά χρόνια δέχεται μία ασύστολη επίθεση από μας τους κατοίκους της πόλης. Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για να καταπατηθεί και ως ένα βαθμό οι οικοπεδοφάγοι το κατάφεραν. Μετά από πολλές προσπάθειες περιβαλλοντικών οργανώσεων και φορέων μπήκε φρένο στις ενέργειες όλων όσων επιθυμούσαν την καταστροφή του με παράνομες επιχωματώσεις και οικοπεδοποιήσεις. Παρόλα αυτά το έλος χρειάζεται την φροντίδα όλων μας γιατί έχει καταντήσει σκουπιδότοπος ενώ θα ήταν ένας πρώτης τάξης περιβαλλοντικό μονοπάτι και χώρος αναψυχής.

Φέραμε λοιπόν εδώ τα παιδιά για να δουν από κοντά πως καταντά ένα ζωντανό οικοσύστημα μετά από χρόνια ανθρώπινη δραστηριότητα, χωρίς σεβασμό για την φύση. Μελετήσαμε και παρατηρήσαμε υδρόβια φυτά και ζώα που ακόμα επιμένουν να κατοικούν εδώ και συζητήσαμε σχετικά με το τι πρέπει να κάνουμε για να το διαφυλάξουμε και να το προστατεύσουμε.




4η Ενότητα: Νερό - Ρύπανση - Λειψυδρία

Ρύπανση του νερού σημαίνει αργός και σε μερικές περιπτώσεις γρήγορος θάνατος. Έλλειψη νερού συνεπάγεται μαρασμός και ερημοποίηση.
Τι κάνουμε λοιπόν για να προστατεύσουμε το νερό το πιο πολύτιμο και ταυτόχρονα αφειδώς από την φύση παρεχόμενο στοιχείο; Το χρειαζόμαστε για να ζήσουμε και εμείς και τα φυτά και τα ζώα, ακόμα και ο ίδιος ο πλανήτης μας.

2η Δραστηριότητα

Στόχοι:
- Να διαπιστώσουν ότι τα απορρυπαντικά συχνά χρησιμοποιούνται σε υπερβολικές ποσότητες
- Να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στην υπερβολική χρήση καθαριστικών προϊόντων

Στις μέρες μας χρησιμοποιούμε εκτεταμένα, και συνήθως αλόγιστα, διάφορα προϊόντα καθαρισμού. Αυτές οι υπερβολικά μεγάλες ποσότητες απορρυπαντικών ρυπαίνουν τελικά τα ποτάμια, τις λίμνες ή τις θάλασσες όπου καταλήγουν προκαλώντας ευτροφισμό. Για να κατανοήσουν οι μαθητές την άσκοπη χρήση απορρυπαντικών πήραμε πέντε

πιάτα, λερώσαμε την επιφάνεια του καθενός με δυο σταγόνες λάδι και ύστερα πλύναμε το καθένα ξεχωριστά, την πρώτη φορά με μία σταγόνα απορρυπαντικό, τη δεύτερη με δυο, την τρίτη με τέσσερις, την τέταρτη με έξι και την πέμπτη με οκτώ. Διαπιστώσαμε στο τέλος ότι την καθαριότητα μπορούμε να την επιτύχουμε χρησιμοποιώντας μικρότερη ποσότητα απορρυπαντικών.

5η Δραστηριότητα

Στόχοι:
- Να κατανοήσουν την έννοια "Βιολογικός Καθαρισμός" και την διαδικασία καθαρισμού του νερού.
- Να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στην προστασία και διατήρηση των υδάτινων πόρων επιφανειακών και υπογείων.

Για να γίνουν εφικτοί οι παραπάνω στόχοι και για να μπορέσουν να ολοκληρώσουν τα παιδιά την εικόνα τους για το πώς μπορούμε να βοηθήσουμε την φύση και να προστατέψουμε το νερό, είτε αυτό είναι στη θάλασσα, είτε σε μια λίμνη, είτε στο υπέδαφος, μιλήσαμε για τον βιολογικό καθαρισμό. Παρουσιάσαμε φωτογραφίες που έδειχναν αστικά λύματα που διοχετεύονται κατευθείαν στην θάλασσα, ή σε μια λίμνη. Συζητήσαμε για το τι συμβαίνει τότε στο βυθό και τι επιπτώσεις έχει αυτή η ανθρώπινη ενέργεια για τα φυτά και τα ζώα. Είπαμε πως υπάρχει λύση και αυτή είναι ο Βιολογικός Καθαρισμός. Παρουσιάσαμε απλά και παραστατικά τα στάδια της Βιολογικής επεξεργασίας των λυμάτων και διαπιστώσαμε ότι αυτό που στο τέλος παράγεται είναι καθαρό νεράκι. Τέλος συγκρίναμε τους δύο τρόπους διαχείρισης των αποβλήτων μας και διαπιστώσαμε ότι με την βιολογική επεξεργασία προστατεύουμε τη φύση και τη ζωή.


Αξιολόγηση

Κατά το τρέχον σχολικό έτος εφαρμόσαμε στο σχολείο μας ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα σχετικό με το νερό, τον κύκλο που κάνει στην φύση και τις χρήσεις του.

Αξιολογώντας την προσπάθειά μας θα πρέπει να επισημάνουμε ότι τα νήπια - προνήπια τα οποία ενεπλάκησαν στο πρόγραμμα δεν είχαν προηγούμενες γνώσεις, αποκτημένες στα πλαίσια αναλόγου ή παρεμφερούς προγράμματος, σχετικά με το νερό. Έτσι έπρεπε να ξεκινήσουμε από μηδενική βάση και να προσπαθήσουμε να κατακτήσουμε νέες έννοιες αλλά και να επαναπροσδιορίσουμε λαθεμένες εντυπώσεις που κουβαλούσαν από τις προηγούμενες εμπειρίες τους.

Κατά την διάρκεια του προγράμματος παρατηρήσαμε ότι τα παιδιά ήταν πολύ προσεκτικά, βρήκαν ενδιαφέροντα τα πειράματα τα οποία κάναμε και συμμετείχαν ενεργητικά στην παραγωγή νέας γνώσης. Μάλιστα πολλές ήταν οι φορές που ζητούσαν να κάνουμε για τον "Μάγο Σταγονούλη" ενώ κάτι τέτοιο δεν ήταν προγραμματισμένο. Επίσης εντύπωση τους έκαναν και οι κάρτες με τα είδη φυτών, ψαριών και πουλιών που υπάρχουν σε ένα υγροβιότοπο. Έμαθαν μέσα σε λίγη ώρα όλα τα ονόματα και μπορούσαν να τα αναγνωρίζουν όταν οι κάρτες ήταν ανακατεμένες. Αρκετές φορές κατά την διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων χωρίζονταν σε ομάδες (φυτά, έντομα, ψάρια, πουλιά) και έπαιζαν το παιγνίδι της τροφικής αλυσίδας στο προαύλιο του σχολείου μας.

Κλείνοντας θα μπορούσαμε να πούμε με το χέρι στην καρδιά ότι οι μικροί μαθητές μας εξέπληξαν με το ενδιαφέρον τους και με την αγάπη που επέδειξαν για την ενασχόληση με περιβαλλοντικά ζητήματα. Ευχάριστη έκπληξη ήταν επίσης η αποδοχή του προγράμματος και η συμμετοχή των γονιών των μαθητών μας, οι οποίοι άδραξαν την ευκαιρία και ασχολήθηκαν ενεργά, αποδεικνύοντας έτσι ότι όλοι μπορούμε να ασχοληθούμε με περιβαλλοντικά ζητήματα αρκεί να "ανάψει" κάποιος την "φωτιά" και να δημιουργηθεί η κατάλληλη συνθήκη.



Η Περιβαλλοντική μας Ομάδα


Οι μαθητές: Σγούρα Α., Καρκασίνας Αλ., Γεωργαντόπουλος Αλ., Αλετράς Γ., Αλετράς Π., Αλετρά Αγ., Παπανικολοπούλου Β., Γκότση Αν., Κόρακα Ν.

Ο συντονιστής εκπαιδευτικός:
Αγγελόπουλος Άγγελος


Επιστροφή
Συμμετοχές 2006-07