Μονοήμερο πρόγραμμα: Προϊστορικός Λιμναίος Οικισμός Δισπηλιού
Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση».
Για μαθητές/τριες Γ’, Δ’, Ε’, ΣΤ’ Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου
Επιλογή θέματος
Στη νότια όχθη της λίμνης της Καστοριάς, μία νεολιθική αρχαιολογική θέση «προσφέρει» στους ερευνητές της έναν πλούτο ευρημάτων και πληροφοριών για τον πολιτισμό των ανθρώπων που έζησαν στην περιοχή πριν από 7.500 χρόνια. Αρκετά κοντά στην ανασκαφή, ένας χώρος αναπαράστασης του προϊστορικού οικισμού επικοινωνεί στον επισκέπτη στοιχεία της κοινωνικής οργάνωσης του ανθρώπου της εποχής και της σχέσης του με το τοπικό φυσικό περιβάλλον.
Ως εκπαιδευτικοί, αναζητούμε στον Προϊστορικό Λιμναίο Οικισμό Δισπηλιού ένα πλαίσιο για να αντιληφθούν οι μαθητές/τριες την αέναη εξάρτηση του ανθρώπου από το φυσικό περιβάλλον. Η παρατήρηση των ευρημάτων του νεολιθικού οικισμού, ο χώρος αναπαράστασής του και η επαφή με τα επιστημονικά ερωτήματα και συμπεράσματα των ερευνητών αρχαιολόγων προσφέρουν εύληπτα παραδείγματα στη σχετική αναζήτησή μας. Προσεγγίζοντας τον τρόπο ζωής των προϊστορικών ανθρώπων, τις παραγωγικές ασχολίες και τις επιλογές τους, οι μαθητές/τριες γνωρίζουν έναν νεολιθικό πολιτισμό άρρηκτα συνδεδεμένο με το υδάτινο και χερσαίο περιβάλλον που τον φιλοξένησε, ανασυνθέτουν τα χαρακτηριστικά μιας λειτουργικής κοινωνίας που έζησε στις όχθες της λίμνης την 6η χιλιετία π.Χ., προβαίνουν σε συγκρίσεις με τον σύγχρονο τοπικό πολιτισμό, εκφράζουν εντυπώσεις, διατυπώνουν προβληματισμούς.
Βασικές έννοιες του προγράμματος
Νεολιθική εποχή, διαχείριση τοπικών φυσικών πόρων, γραμμική και κυκλική οικονομία
Διάρκεια προγράμματος: 4 διδακτικές ώρες
Χώρος διεξαγωγής
Το πρόγραμμα υλοποιείται μόνο σε εξωτερικό χώρο. Δεν απαιτείται η προσέλευση των μαθητών/τριών στις κτηριακές εγκαταστάσεις του Κ.Π.Ε. Καστοριάς. Πεδίο εργασίας αποτελεί ο χώρος υποδοχής επισκεπτών και αναπαράστασης του Προϊστορικού Λιμναίου Οικισμού Δισπηλιού (περίπου 8χμ. από την πόλη της Καστοριάς).
Ροή του προγράμματος
Στάδιο 1:
Αρχικά, οι μαθητές/τριες έρχονται σε επαφή με αυθεντικά ευρήματα και συνομιλούν με ερευνητές αρχαιολόγους της ανασκαφικής ομάδας του Δισπηλιού.
Στάδιο 2:
Οι μαθητές/τριες περιηγούνται στον χώρο αναπαράστασης του προϊστορικού οικισμού ενώ, με την αξιοποίηση δύο ψηφιακών εφαρμογών («Κάποτε στο Δισπηλιό» και «Έγκλημα στον Λιμναίο Οικισμό»), παροτρύνονται να ερμηνεύσουν τη νεολιθική ζωή δίπλα στη λίμνη. Πρόκειται για χωροευαίσθητες, βασισμένες στην αναγνώριση της τοποθεσίας του χρήστη, εφαρμογές μικτής πραγματικότητας, που υποστηρίζονται από ασύρματες, φορητές συσκευές (έξυπνα κινητά τηλέφωνα, τάμπλετ).
Το αναφερόμενο ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό δημιουργήθηκε με την αξιοποίηση του TaleBlazer, μίας διαδικτυακής πλατφόρμας υπολογιστικού νέφους ανοιχτού κώδικα, (Εργαστήριο “Scheller Teacher Education Program – STEP”, Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης – MIT).
Οι μαθητές/τριες εργάζονται με τάμπλετ που διατίθενται από το Κ.Π.Ε. Καστοριάς. Περισσότερες πληροφορίες για τις ψηφιακές εφαρμογές μπορούν να αναζητηθούν στον διαδικτυακό τόπο: https://kpe-kastor.kas.sch.gr/taleblazer/
Στάδιο 3:
Οι μαθητές/τριες εργάζονται ατομικά σε φύλλα εργασίας:
α) «Ποιες πληροφορίες για τη ζωή στον προϊστορικό λιμναίο οικισμό μάς παρουσιάζει η ιστορία του Λίνου Ξελίνου;» είναι το θέμα του φύλλου εργασίας που διανέμεται στα παιδιά του δημοτικού και καλούνται να συσχετίσουν τις ασχολίες του νεολιθικού κατοίκου με τα διαθέσιμα αγαθά και τις προσφερόμενες υπηρεσίες των οικοσυστημάτων της περιοχής.
β) «Χρησιμοποίησέ το Ξανά» είναι ο τίτλος του φύλλου εργασίας που διανέμεται στους/στις μαθητές/τριες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σύντομα αποσπάσματα επιστημονικών εργασιών πληροφορούν τους/τις μαθητές/τριες για τις ανακαλύψεις και υποθέσεις των ερευνητών του νεολιθικού οικισμού σχετικά με τις πρακτικές που εφάρμοζαν οι κάτοικοί του για τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων υλικών. Πραγματοποιούνται συγκρίσεις με τις σύγχρονες τάσεις διαχείρισης των φυσικών πόρων, της παραγωγής και κατανάλωσης αγαθών και εισάγονται οι όροι «γραμμική οικονομία» και «κυκλική οικονομία».
Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με την αξιολόγησή του από τους /τις συμμετέχοντες/χουσες σε ειδικά διαμορφωμένα ερωτηματολόγια.
Σημείωση: Με εξαίρεση τις μαθητικές ομάδες της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς, η είσοδος στον χώρο αναπαράστασης του Προϊστορικού Λιμναίου Οικισμού Δισπηλιού προϋποθέτει την αγορά εισιτηρίου.