Συνώνυμο: Ophrys sphegodes subsp. helenae (Renz) Soó & D. M. Moore

Προέλευση της ονομασίας: Το όνομα του γένους Ophrys προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «ὀφρῦς» (φρύδι) και παραπέμπει, κατά μία εκδοχή, στο «τριχωτό» χείλος (κάτω πέταλο) των ανθέων. Κατά μία άλλη εκδοχή, παραπέμπει στη συνήθεια των γυναικών της ρωμαϊκής εποχής να σκουραίνουν το χρώμα των φρυδιών τους αξιοποιώντας άνθη ορχιδεών του γένους αυτού. Το β΄ συνθετικό της ονομασίας του είδους δόθηκε από τον ερευνητή Renz, που πρώτος περιέγραψε το συγκεκριμένο είδος το 1928 στην Κέρκυρα, προς τιμή της μητέρας του.

Περιγραφή: Ο εντοπισμός της είναι αρκετά δύσκολος λόγω του μικρού ύψους του βλαστού της (έως 40εκ.) και του σκούρου χρώματος των ανθέων της. Σε κάθε φυτό αναπτύσσονται 2 έως 8 άνθη, με τα κατώτερα από αυτά να προηγούνται χρονικά στο άνοιγμα. Τα άνθη της, με χρώμα σκούρο κερασί, χαρακτηρίζονται από την απουσία θυρεού στο χείλος.

Γεωγραφική εξάπλωση & βιότοπος: Η παγκόσμια εξάπλωσή της περιορίζεται στην Ελλάδα και την Αλβανία. Ως περιοχές εμφάνισής της στη χώρα μας αναφέρονται η βόρεια, η κεντρική και η δυτική Ελλάδα με τα νησιά του Ιονίου. Ένας μικρός σχετικά πληθυσμός, και μάλλον ευάλωτος λόγω της περιορισμένης έκτασης του βιοτόπου, παρατηρήθηκε στη χερσόνησο της Λίμνης της Καστοριάς και συγκεκριμένα σε θαμνότοπο με κυρίαρχο είδος βλάστησης το Paliurus spina-christi και έδαφος με μητρικό πέτρωμα τον ασβεστόλιθο.

Περίοδος ανθοφορίας στην περιοχή της Καστοριάς: Αρχές Απριλίου – μέσα Μαΐου.