Στον Η' κεφάλαιο (αρκαδικά) του αρχαίου βιβλίου "Ελλάδος περιήγησις", ο Παυσανίας αναφέρει "Τραπεζούντιοι δε εκ' Πελοποννήσου... αναπλεύσαντας ναυσίν εις τον Πόντον συνοίκους εδέξαντο μητροπολίτας τ' όντας και ομωνύμους οι Τραπεζούντιοι έχοντες των εν τω Ευξείνω".

Είναι ισχυρή η εκτίμηση ότι οι Τραπεζούντιοι του Πόντου επικοινωνούσαν με τους Τραπεζούντιους της Αρκαδίας, όπως και με τους Αρκάδες της ομώνυμης αρχαίας πόλης της Κρήτης.

Μαυριά: Μικρό χωριό της επαρχίας Μεγαλόπολης κοντά στο δρόμο για την Καρύταινα. Είναι χτιμένο στις πλαγιές του Λυκαίου όρους.

Γόρτυς - Κρήτη Στην Κρήτη οι Αρκάδες ιδρύουν ολόκληρες πόλεις, όπως τη Γόρτυνα, Κύδωνα, Κατρέα, από τους γιους του Τεγεάτη (Γόρτυνα, Κύδωνα).

 

ΑΡΚΑΔΙΑ - ΚΥΠΡΟΣ Κούκλια Ο Αγαπήνορας (Αγαπήνωρ) ήταν ο 10ος μυθικός βασιλιάς της αρχαίας Αρκαδίας (ΤΕΓΕΑ), ιδρυτής και βασιλιάς της Πάφου. Πήρε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο ως αρχηγός των Αρκάδων με 60 πλοία που του παραχώρησε ο Αγαμέμνονας (Ιλιάδα, Β 609). Αναφέρεται και ως ένας από τους πολεμιστές που κρύφτηκαν μέσα στον Δούρειο Ίππο. Καθώς έπλεε επιστρέφοντας στην πατρίδα του μετά την άλωση της Τροίας, σφοδρή τρικυμία παρέσυρε το πλοίο του κοντά στις ακτές της Κύπρου. Εγκαταστάθηκε οριστικά στην Κύπρο, όπου κατά τον Όμηρο και τον Παυσανία (Η 5, 2) ίδρυσε την Πάφο, για την οποία όμως αναφέρονται και άλλοι ως ιδρυτές. Για την ακρίβεια, ο Αγαπήνωρ ίσως ίδρυσε την Παλαίπαφο, τα σημερινά Κούκλια.

ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΦΟΥ Ο Αγαπήνορας και ανήγειρε το ναό της Αφροδίτης, που σήμερα βρίσκεται ο ναός της Παναγίας της Αφροδίτισσας.

ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ

Η αρχαία Αρκαδία κατοικείτο από τους Μαντινείς και τους Τεγεάτες που μοιράζονταν  με τους άλλους Αρκάδες το υπόλοιπο κεντρικό τμήμα της Πελοποννήσου. "... Αρκάδες, το εντός (της Πελοποννήσου) οικούσιν, αποκλεισμένοι θαλάσσης πανταχόθεν..." Παυσανίας Αρκαδικά

Ο Όμηρος αναφέρει ότι οι Αρκάδες πήγαν στην εκστρατεία της Τροίας αφού πήραν πλοία από τον Αγαμέμνονα.  "... Στα πλοία εμπειροπόλεμοι Αρκάδες αρμενίζαν,    σ' αυτά που έδωσε σ' αυτούς ο άρχων Αγαμέμνων,   καράβια καλοτάξιδα, που σχίζανε το κύμα..."        Όμηρος Ιλ. 611-613

Όμηρος

Αγαμέμνων

Στη χώρα της Αρκαδίας εγεννήθη ο Πελασγός που έδωσε τ' όνομά του σ' αυτήν και λεγόταν Πελασγία.    Ο Σάμιος ποιητής Άσιος (6ος αι. πΧ) γράφει: "... Στα όρη τα ψηλόκορφα η μαύρη γη γεννάει ισόθεο τον Πελασγό, θνητών γένος να κάνει..."

Ο Πελασγός έγινε βασιλιάς κι επενόησε την κατασκευή καλυβών για να προστατεύονται οι άνθρωποι από  τις δύσκολες καιρικές συνθήκες (κρύο, βροχή, χιόνι, καύσωνα). Με δέρματα προβάτων κατασκεύασε ενδύματα. Έμαθε τους ανθρώπους να μην τρώνε ωμά φύλλα, ρίζες  αλλά αντί γι' αυτές τις τροφές κατάλληλος ήταν ο καρπός των δρυών και ειδικότερα τα βελανίδια της "φηγού", δηλαδή της άγριας βελανιδιάς που είναι αλλιώς γνωστή σαν "δέντρο".

Τεγέα

Υγεία

Η Πυθία των Δελφών ανέφερε στο χρησμό που έδωσε στους Λακεδαιμονίους το 776 μ.Χ., όταν εκείνοι της ζήτησαν τη συμβουλή της ενώ ετοιμάζονταν να επιτεθούν  στην αρκαδική Τεγέα: Την Αρκαδία μου ζητάς, ζητάς μεγάλο πράγμα, εγώ σε σε τη χώρα αυτή δε στέργω να σου δώσω. Στην Αρκαδία είν' πολλοί  άνδρες βαλανηφάγοι, και δε σ' αρνούμαι αν θες να πας, αλλά θα σ' εμποδίσουν. Για να χορέψεις πηδηχτά, όμως εσέ θ' αφήσω και να μετρήσεις με σχοινί τον κάμπο της Τεγέας..." Οι εισβολείς παράκουσαν το χρησμό, νικήθηκαν, αιχμαλωτίστηκαν μαζί με το βασιλιά τους Χάριλλο και υποχρεώθηκαν αλυσοδεμένοι να καλλιεργούν τον κάμπο της Τεγέας.

Γιος του Πελασγού ήταν ο Λυκάων. Έκτισε την πόλη Λυκόσουρα,στο όρος Λύκαιο. Η Λυκόσουρα θεωρήθηκε η πρώτη χτισμένη πόλη πάνω σε ηπειρωτική ή νησιωτική γη που έγινε υπόδειγμα δημιουργίας άλλων πόλεων.

Το Λύκαιο, που σημαίνει φωτεινό, είναι πράγματι μέσα στο φως του Πελοποννησιακού χώρου και προσφέρει μοναδική θέα και χαρακτηριστική μεγαλοπρέπεια. Ονομάζεται γι' αυτό  Αρκαδικός Όλυμπος.

Νέδα

Λούσιος

Οι αρχαίοι πρόγονοί μας πίστευαν πως στη θέση Κρητέα του Λυκαίου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Δίας και όχι στο νησί της Κρήτης. Η Ρέα, η μάνα του, για να τον γλιτώσει από τον άντρα της τον Κρόνο που έτρωγε τα παιδιά του, το παρέδωσε στις τρεις Νύμφες:  Αγνώ, Θεισόα και Νέδα που τον ανάθρεψαν.  Είναι το μοναδικό ελληνικό ποτάμι με θηλυκό όνομα, το οποίο οφείλει στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών. Η Νέδα κατά τη Μυθολογία μαζί με τις νύμφες Θεισόα και την Αγνώ έλουσαν τον μικρό Δία στον ποταμό Γορτύνιο (Λούσιο). Ο ποταμός Νέδα πηγάζει από το όρος Λύκαιο.

Ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα

ΛΥΚΟΣΟΥΡΑ - ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ

ΝΟΜΙΣΜΑ ΠΟΥ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΙ ΤΗΝ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Ή ΤΗΝ ΑΡΤΕΜΗ

Η Δέσποινα γεννήθηκε στο Λύκαιο όρος όταν η θεά Δήμητρα πέρασε από εκεί ψάχνοντας την κόρη της την Περσεφόνη. Ο Ποσειδώνας ερωτεύτηκε τη Δήμητρα κι αυτή για να τον αποφύγει μεταμορφώθηκε σε φοράδα. Ο Ποσειδώνας όμως καταλαβαίνοντας το τέχνασμα της μεταμορφώθηκε και αυτός σε άλογο. Από την ένωση των δύο θεών γεννήθηκε μια κόρη που το όνομα της θεωρούνταν μυστικό, και για αυτό την αποκαλούσαν Δέσποινα.

Νόμισμα από το όρος Λυκαίον με απεικόνιση του Διός

Στην κορυφή του φωτεινού βουνού, του Λυκαίου, υπήρχε περίφημος βωμός των θυσιών. Λέγεται ότι γίνονταν ανθρωποθυσίες. Η παράδοση αναφέρει ότι ο Λυκάων θυσίασε ένα βρέφος και με το αίμα του έκανε σπονδή στο βωμό, τότε λένε μεταμορφώθηκε σε λύκο. Υπήρχε ακόμα το τέμενος του Λυκαίου Δία, που πιστευόταν ότι η ύλη έχανε τον ίσκιο της και έφεγγε μοναχή της. Τα ζώα έχαιραν θεϊκής προστασίας και απαγορευόταν η είσοδος στους θνητούς. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι υπήρχε μια ιερή ζώνη όπου βρήκαν προστασία ο Πλειοστοάναξ, βασιλιάς της Σπάρτης και οι Μεσσήνιοι φυγάδες. Πράγματι βρέθηκε επιγραφή που αναφέρει  ότι υπήρχε περιοχή με το όνομα "Ικετεία" (Προστασία από τους θεούς). Έτσι τα ζώα που έχαιραν θεϊκής   προστασίας δεν ήταν άλλα παρά άνθρωποι που ενώ βρίσκονταν σε δύσκολη θέση έβρισκαν άσυλο στο Ιερό.

Εδώ στο μικρό οροπέδιο της θεϊκής γαλήνης και ομορφιάς αναπτύχθηκε ο αθλητισμός και η μουσική. Έγιναν οι πρώτοι αγώνες τα Λύκαια, πολύ πριν τους αγώνες στην Ολυμπία. Καλλιεργήθηκαν υψηλά ιδανικά, άνθισε η Αρκαδική σκέψη, πραγματοποιήθηκε το πρώτο κοινό των Αρκάδων και υψώθηκε το περίφημο Αρκαδικό ιδεώδες για τη ζωή. Οι Αρκάδες αθλητές αγωνίζονταν χωρίς να αναφέρεται το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας τους αλλά με το εθνικό τους όνομα, σαν Αρκάδες.

Δίας και Καλλιστώ, Cesar Boetius Everdingen

Ο Λυκάων απέκτησε πενήντα γιους και μια κόρη, την Καλλιστώ, που έκτισαν πόλεις, όπου ο καθένας θεωρούσε κατάλληλο τον τόπο. Συνδέθηκε με τον Δία όπου και γέννησε εξ αυτού τον μεγάλο ήρωα της Αρκαδίας τον Αρκάδα. Κατ' άλλους μύθους η Άρτεμις, αυστηρά πάντοτε κρίνουσα τις ηθικές παρεκτροπές, ή ίσως και κατ' άλλους η Ήρα που ζηλοτύπησε, την μεταμόρφωσε σε άρκτο (αρκούδα). Η Μαία τότε ανέλαβε το μικρό Αρκάδα για να τον προστατέψει.

Ο Τριπτόλεμος ανάμεσα στη Δήμητρα και την Περσεφόνη. 430-400 π.Χ.

Ο γιος της Καλλιστούς, ο Αρκάς ανέλαβε την εξουσία στη χώρα Πελασγία, που μετονομάσθη σε Αρκαδία και οι κάτοικοί της ονομάστηκαν Αρκάδες αντί Πελασγοί. Ο Αρκάς έφερε στην Αρκαδία την καλλιέργεια του σιταριού, που διδάχτηκε από τον ΤριπτόλεμοΟ Τριπτόλεμος είναι ο κατεξοχήν ήρωας, που συνδέεται με το μύθο της Δήμητρας και τη διάδοση της καλλιέργειας της γης.. Έμαθε τους ανθρώπους να φτιάχνουν το ψωμί, να υφαίνουν τα ενδύματά τους, να γνέθουν το μαλλί. Παντρεύτηκε   όχι θνητή γυναίκα αλλά μια νύμφη Δρυάδα.

Δρυάδες Αμαδρυάδες

Δρυάδα, Evelyn Morgan

Μέσα στα δάση των βελανιδιών ζούσαν οι δρυάδες και οι Αμαδρυάδες τα πνεύματα του  δάσους. Για τις  Αμαδρυάδες πίστευαν ότι η ζωή του χάνονταν, όταν πέθαινε η βελανιδιά (δρυς) που ήταν το σπίτι τους. Σε έναν αρχαίο μύθο αναφέρεται ότι ο Ερυσίχθονας γιος του Τροπία εισέβαλε σε ένα άλσος  αφιερωμένο στην Δήμητρα και άρχισε να κόβει την πιο ψηλή βελανιδιά  για να φτιάξει  την ξύλινη διακόσμηση της αίθουσας  συμποσίων.  Η δρυάδα που ήταν το πνεύμα  του δένδρου τον παρακάλεσε να σταματήσει, αλλά αυτός αρνήθηκε. Έτσι λοιπόν η δρυάδα  και οι αδερφές της πήγαν στην Δήμητρα κλαίγοντας  για εκδίκηση  και η θεά τιμώρησε των Ερυσίχθονα, με το να πεινά και να μην χορταίνει ποτέ. Κατά συνέπεια ο καταστροφέας του δάσους τιμωρήθηκε τελικά  "η φύση εκδικείται "  και ειδικά στην εποχή μας από αυτούς  που δεν τη σέβονται απορροφημένοι από την μανία της κατανάλωσης. .

Ο Αρκάς, ο καρπός του έρωτα του Δία και της Καλλιστώς, σύζυγος της νύμφης Ερατούς. Η νύμφη Ερατώ ερμήνευε τους χρησμούς του θεού Πάνα.

"Arca deorum" (θεϊκή κιβωτός)

Η κεντρική Αρκαδία που είναι κατ' εξοχήν ορεινή, κατείχε το ελατοσκέπαστο Μαίναλο, που ήταν το ιερό του Πανός και αγαπητό καταφύγιο της Αρτέμιδος, το αρκαδικό όρος Κυλλήνη, που ήταν το γενέθλιο λίκνο του Ερμή, ο Χελμός αφιερωμένος στους υποχθονίους θεούς με τα ύδατα της Στυγός, το Λύκαιον όρος όπου εγεννήθη ο Λύκαιος Ζευς, έδιναν αληθινή δόξα και ιδιαίτερη  τιμή   στην Αρκαδία ώστε να θεωρείται "Arca deorum" (θεϊκή κιβωτός).

ΔΙΑΣ

ΛΥΚΑΙΟΝ ΟΡΟΣ

ΛΥΚΟΣΟΥΡΑ

Στην Λυκόσουρα υπήρχε ναός της Δέσποινας στον οποίο λατρεύονταν πολλοί θεοί και όχι ένας όπως συνηθίζονταν , και ομώνυμο άλσος, επίσης ιερό του Πανός και της Αθηνάς.

Ο Πάνας, ο τραγόμορφος και τραγοπόδαρος θεός της υπαίθρου, γεννήθηκε στο όρος Κυλλήνη της Αρκαδίας. Ήταν ο καρπός του έρωτα του Ερμή προς μια νύμφη, κόρη του θνητού Δρύοπα. Ο Ερμής πήγε το μωρό στον Όλυμπο όπου οι άλλοι θεοί το ονόμασαν Πάνα, περιγελώντας τον για την εμφάνισή του. Ο Πάνας είχε τις ιδιότητες του βοσκού, του αγρονόμου και του κυνηγού. Φημιζόταν για τις ερωτικές του επιδόσεις. Έπαιζε το σουραύλι του και είχε σπουδαίες μαντικές ικανότητες. Αρχικά λατρευόταν ως θεός μόνο στην Αρκαδία. Κατά τον 5ο αι. π.Χ. η λατρεία του εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα. Λατρευόταν ακόμη στην Έφεσο της Μ. Ασίας στο όρος Λάτμο, στην Αίγυπτο, στην Αιθιοπία, όπου υπήρχε νησί του Πάνα και στις Ινδίες όπου αναφέρεται "πηγή του Πάνα".

Ο Πάνας και Νύμφη, σε κήπο της Αγίας Πετρούπολης

ΚΥΛΛΗΝΗ Ή ΖΗΡΕΙΑ

ΜΑΙΝΑΛΟ

Άρτεμις

ΧΕΛΜΟΣ

ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΗΣ ΣΤΥΓΟΣ (ΝΕΡΑΪΔΟΡΑΧΗ) - ΤΟ ΑΘΑΝΑΤΟ ΝΕΡΟ

Αχίλλειος  πτέρνα Τα Ύδατα της Στυγός είναι οι πηγές του ποταμού Κράθη στον Χέλμο της Αχαΐας σε υψόμετρο 2.100 μέτρα. Σύμφωνα με την μυθολογία η Στύγα ήταν Ωκεανίδα που είχε το παλάτι της στα Τάρταρα και την φύλαγαν  μέρα νύχτα δράκοι ακοίμητοι. Στα ύδατα της Στυγός ορκίζονταν όλοι οι θεοί, ακόμη και ο Ήλιος. Ήταν ο μεγαλύτερος όρκος που μπορούσε να κάνει ένας θεός και εκεί έκαναν την ποινή τους οι θεοί όταν ήταν τιμωρημένοι. Έλεγαν πως όποιο ον ζωντανό έπινε από το νερό της πέθαινε, και οποιοδήποτε μέταλλο το βουτούσαν στο νερά της έλιωνε. Στα ύδατα της Στυγός βούτηξε τον Αχιλλέα η μητέρα του η Νηρηίδα Θέτιδα για να τον κάνει αθάνατο αλλά τον κρατούσε από την φτέρνα και έμεινε το μοναδικό τρωτό σημείο στο σώμα του.

Φαράγγι στο Λούσιο ποταμό Στον Αρκαδικό τόπο, νιώθει κανείς περισσότερο ελεύθερος και δημιουργικός και κατά τον Εμ. Ρέπουλη " Τα όρη της και οι δασώδεις φαραγγές της αποπνέουν αέρα σιδηρούχον σφυρηλατούντα νεύρα θελήσεως εις τα τέκνα της, νου ευστροφίαν, οξύτητα αντιλήψεως, δραστηριότητα και ακαταπόνητον φιλοπονίαν."

ΠΑΤΡΙΔΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Ντοκιμαντέρ 2003, Διάρκεια: 75' ΠΑΤΡΙΔΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ET IN ARCADIA EGO   Η σύγχρονη Αρκαδία, τόπος όπου γεννήθηκε ο σκηνοθέτης, είναι το θέμα του βραβευμένου αυτού ντοκιμαντέρ. Ντοκιμαντέρ με στοιχεία μυθοπλασίας, όπου εικόνες των ρομαντικών ποιητών που ονειρεύτηκαν τη δική τους Αρκαδία μπλέκονται με σκηνές από ένα εξαιρετικό ντοκιμαντερίστικο υλικό γυρισμένο το 1955 από έναν μετανάστη, αλλά και με εικόνες ενός σήμερα ερημωμένου τόπου. Παραγωγή: Ελληνική (2003) Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Παπαηλιού Πρωταγωνιστούν: Βίκυ Μαραγκάκη, Αγης Εμμανουήλ, Όλγα Μανέττα, Γεράσιμος Βάκρος, Μάριος Παπαηλιού

Σκηνή απ' το ντοκιμαντέρ «et in arcadia ego» του Αλ. Παπαηλιού