Έχουν τα πίσω άκρα της ζέβρας, τον κορμό της αντιλόπης και το πρόσωπο της καμηλοπάρδαλης. Μοιάζει σαν να έχουν βγει από την "Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων". Στην πραγματικότητα, ζουν στο τροπικό δάσος Ιτούρι του Ανατολικού Κονγκό. Εκεί τα πρωτοσυνάντησε πριν από είκοσι χρόνια η δρ Τερέζ Χαρτ.

Ένα θηλυκό οκάπι με το μικρό του.

Βιολόγος και πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας της Άγριας Ζωής στο Κονγκό, η δρ. Χαρτ περνά κάθε χρόνο μερικούς μήνες, μαζί με τον σύζυγό της, στο δάσος Ιτούρι. Μαζί μελετούν εκεί τις συνήθειες και τη συμπεριφορά των οκάπι, των φαντασμαγορικών αυτών ζώων που δύσκολα μπορεί να πιστέψει κανείς ότι υπάρχουν, ακόμα και όταν τα βλέπει μπροστά του - όπως τώρα, στον ζωολογικό κήπο του Μπρονξ, στο τμήμα που είναι αφιερωμένο στο Κονγκό.

Τα οκάπι κρύβονται πίσω από τα δέντρα. "Δεν πρόκειται να πλησιάσουν", μου λέει με ψεύτικη απελπισία η δρ Χαρτ. "Έτσι επιβιώνουν εκατοντάδες χρόνια τώρα, μένοντας μακριά από τα υπόλοιπα ζώα, ακόμα και αναμεταξύ τους. Διασκορπισμός και απομόνωση, αυτή είναι η στρατηγική τους". Αυτό ακριβώς την τράβηξε κοντά στα οκάπι: ο ντροπαλός χαρακτήρας τους, και τα ελάχιστα πράγματα που ήταν ως εκ τούτου γνωστά γι' αυτά. Τα χρώματά τους μοιάζουν τόσο πολύ με τα χρώματα του δάσους, που μπορεί κανείς να είναι δίπλα σε ένα οκάπι και να μην το δει.

Με τη βοήθεια ιχνηλατών Μπουτί, των Πυγμαίων του δάσους Ιτούρι, η δρ. Χαρτ έσκαψε λάκκους, έπιασε οκάπι, τοποθέτησε στον λαιμό τους ασύρματα κολάρα, και έπειτα τα άφησε ελεύθερα, παρακολουθώντας έτσι τις δραστηριότητές τους. Με τα χρόνια, έμαθε πολλά γι' αυτά. Όπως για παράδειγμα ότι το "σπίτι" του θηλυκού έχει έκταση από τέσσερα έως πέντε τετραγωνικά χιλιόμετρα, και του αρσενικού περίπου 12. Ή ότι το θηλυκό κρύβει κάπου το μωρό του και το επισκέπτεται μόνο τρεις ή τέσσερις φορές την ημέρα για να το θηλάσει - όλη την υπόλοιπη ημέρα το θηλυκό αναζητεί την τροφή που θα του δώσει δύναμη να θηλάσει.

Όπως κάθε, σχεδόν, όμορφο πλάσμα της φύσης, έτσι και τα οκάπι απειλούνται με εξαφάνιση. Οι εχθροί τους είναι πολλοί: οι λεοπαρδάλεις που τα τρώνε, οι ντόπιοι που τα κυνηγούν για τροφή, η ατελείωτη διαδοχή εμφυλίων πολέμων στην περιοχή όπου ζουν (το τροπικό δάσος Ιτούρι βρίσκεται στο Ανατολικό Κονγκό, μέρος του συνορεύει με τη Ρουάντα και την Ουγκάντα), τα αλλεπάλληλα κύματα στρατών και πολιτοφυλακών που έχουν περάσει, σπέρνοντας μόνο την καταστροφή, μέσα από το δάσος, τα κύματα των προσφύγων, η λαθροθηρία, η αλόγιστη υλοτομία, η συρρίκνωση του περιβάλλοντός τους.

Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" - "THE NEW YORK TIMES"
της Claudia Dreifus - Eπιμέλεια: Κίττυ Ξενάκη
14 Οκτωβρίου 2004