Τι μάθαμε για τη μεγάλη καταστροφή
Πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια μια οικολογική καταστροφή αφάνισε τα περισσότερα είδη της χλωρίδας και της πανίδας του πλανήτη. Το ερώτημα "ποια ήταν η αιτία που την προκάλεσε;" εξακολουθεί να μας βασανίζει. Ήταν η σύγκρουση με έναν γιγαντιαίο αστεροειδή ή μήπως μια μακροχρόνια πλανητική ηφαιστειακή δραστηριότητα; Ένας κορυφαίος παλαιοντολόγος υποστηρίζει ότι έχει στα χέρια του πολλά στοιχεία για να συνθέσει την εικόνα για το τι συνέβη...
Πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια, στο τέλος της Περμίου περιόδου, η ζωή στη Γη σε όλες τις μορφές της (ζωικές και φυτικές) εξολοθρεύτηκε από τη μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή που είχε γνωρίσει ως εκείνη τη στιγμή ο πλανήτης. Καταστράφηκαν πολύπλοκα οικοσυστήματα σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Στη θάλασσα, κοραλλιογενείς βράχοι, πολλά είδη ψαριών, οστρακόδερμα, πλαγκτόν κ.ά. Στη στεριά εξαφανίστηκαν όλα τα είδη δεινοσαύρων και ερπετών μαζί με το 95% των φυτών και των άλλων ειδών ζώων. Τι μπορεί να δημιούργησε τόση καταστροφή; Δύο είναι οι επικρατέστερες θεωρίες εδώ και πολλά χρόνια, η επιστήμη όμως δεν μπορεί να αποκαλύψει τι συνέβη χωρίς να υπάρχουν πολλές αμφιβολίες για την καθεμία. Η μία θεωρία μιλάει για έναν ατεροειδή διαμέτρου 10 χλμ. που έπεσε στη Γη και η άλλη για παρατεταμένη ηφαιστειακή δραστηριότητα σε όλον τον πλανήτη. Παρά το γεγονός ότι η επιστημονική κοινότητα συγκλίνει προς την πλευρά της δεύτερης θεωρίας (των ηφαιστείων), εν τούτοις ως σήμερα οι ενδείξεις και οι αποδείξεις ήταν διφορούμενες. Τώρα όμως ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι την τελευταία δεκαετία συγκεντρώθηκαν πολλά στοιχεία που δίνουν μια ξεκάθαρη εικόνα για το τι συνέβη.
Κάθε φορά που παρουσιάζονται στο προσκήνιο τέτοιου είδους διλήμματα, η ύπαρξη ενός αστεροειδούς που έπεσε στη Γη αποτελεί πάντοτε βολική εξήγηση. Μια τόσο μεγάλης έκτασης καταστροφή απαιτεί μια "εξωτική" εξήγηση, κάτι αναπάντεχο, κάτι που να προέρχεται από το Διάστημα. Είναι γνωστό ότι μια σύγκρουση με αστεροειδή προκαλεί μεγάλες καταστροφές και ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αστεροειδής τόσο αυξάνεται το μέγεθος της καταστροφής. Άλλωστε σε αστεροειδή που έπεσε στο Μεξικό "χρεώνουν" οι επιστήμονες την εξαφάνιση των δεινοσαύρων και πολλών άλλων ειδών ζώων και φυτών πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια. Ο κρατήρας έχει ήδη βρεθεί στο υπέδαφος του Γιουκατάν και από τα ευρήματα οι επιστήμονες κατέληξαν στις επιπτώσεις που είχε η είσοδος και η πρόσκρουση του εν λόγω αστεροειδούς στη Γη. Τον Φεβρουάριο του 2001 μια ομάδα επιστημόνων υποστήριξε ότι ανακάλυψε τα στοιχεία που αποδείκνυαν την έλευση αστεροειδούς και στην πρώτη μεγάλη καταστροφή στο τέλος της Περμίου περιόδου.
Η Λουάν Μπέκερ του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον και συνάδελφοί της από τη NASA και άλλα ιδρύματα ανακοίνωσαν ότι είχαν ανακαλύψει εξωγήινο ήλιον και αργόν σε πετρώματα στην Κίνα και στην Ιαπωνία. Τα αέρια ήταν παγιδευμένα μέσα σε διατομές γης που πολύ συχνά σχετίζονται με τα "σκουπίδια" τα οποία δημιουργούνται από τις συγκρούσεις αστεροειδών. Όταν η Μπέκερ και οι συνεργάτες της εξέτασαν τα δύο αέρια, ανακάλυψαν αναλογίες ισοτόπων που δε συναντώνται πουθενά στη Γη αλλά αντίθετα έμοιαζαν με αυτά που βρίσκονται σε μετεωρίτες. Πάνω σε αυτή τη βάση η Μπέκερ και οι συνεργάτες της αποφάσισαν ότι είχαν στα χέρια τους αποδείξεις μιας σύγκρουσης. Της σύγκρουσης που συνέβη πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια και κατέστρεψε τη ζωή στον πλανήτη. Στη συνέχεια όμως διάφοροι επιστήμονες, κυρίως γεωχημικοί, ανακοίνωσαν ότι προσπάθησαν να επαληθεύσουν τα αποτελέσματα των ερευνών της Μπέκερ και της ομάδας της αλλά δεν τα κατάφεραν.
Η μπέκερ και οι συνεργάτες της όμως επιμένουν και αναφέρουν ότι επανέλαβαν τις αναλύσεις και τις επιβεβαίωσαν. Ωστόσο οι περισσότεροι γεωλόγοι δε δέχονται την ερμηνεία του αστεροειδούς και εξετάζουν την εκδοχή της παρατεταμένης ηφαιστειακής δραστηριότητας. Οι επιστήμονες μιλούν για έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα η οποία διήρκεσε περισσότερο από μισό εκατομμύριο χρόνια και προκάλεσε την οικολογική καταστροφή μέσω της απελευθέρωσης δηλητηριωδών αερίων, της αύξησης της θερμοκρασίας και της αφαίρεσης του οξυγόνου από την ατμόσφαιρα. Οι θιασώτες αυτής της εκδοχής παραθέτουν τα δικά τους στοιχεία. Η βάση της εκδοχής τους ξεκινάει από το γεγονός ότι πράγματι το τέλος της Περμίου περιόδου χαρακτηριζόταν από πολύ μεγάλη ηφαιστειακή δραστηριότητα. Τα απομεινάρια αυτής της δραστηριότητας διατηρούνται σε περιοχή της Σιβηρίας όπου είναι συγκεντρωμένος βασάλτης συνολικού όγκου 3 εκατομμυρίων κυβικών που καλύπτουν έκταση 3,9 εκατ. τετρ. χλμ. στην Ανατολική Ρωσία. Οι αναλύσεις δείχνουν ότι η λάβα συγκεντρώθηκε εκεί την εποχή της μετάβασης από την Πέρμιο περίοδο στην Τριαδική, με τις εκκρήξεις να έχουν ξεκινήσει 500.000 χρόνια πριν από τη μετάβαση.
Η λάβα στη Σιβηρία δε δημιουργήθηκε από εκρήξεις που προκλήθηκαν από τα κλασικά κωνικά ηφαίστεια. Ο βασάλτης απελευθερώνεται συχνότερα από βαθιές ρωγμές στο έδαφος, φαινόμενο που συναντάται σήμερα στην Ισλανδία. Μάλιστα αυτές οι εκρήξεις συνοδεύονταν από αέρια, με κυριότερο το διοξείδιο του άνθρακα, τα αποτελέσματα των οποίων ήταν φυσικά άκρως καταστροφικά για τον πλανήτη. Σύμφωνα με τους γεωλόγους χρειάστηκε προσπάθεια 30-50 εκατομμυρίων ετών για να καταφέρουν τα διάφορα οικοσυστήματα να "ανανήψουν". Η έρευνα των επιστημόνων συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, έτσι ώστε πολύ σύντομα να καταλήξουν σε μια "καθαρή" απάντηση για το τι προκάλεσε τον πρώτο Αρμαγεδδώνα στον πλανήτη.Εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ" - New Scientist
του Michael Benton, επικεφαλής του Τμήματος Φυσικών
Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ
25 Μαΐου 2003
Εικόνα: www.necsi.org/.../ evolution_change+isolation.html
