Tο ολοκαύτωμα των σαρκοβόρων

Στο «εδώλιο» οι πρωτόγονοι
για τη μαζική εξαφάνιση μεγαλόσωμων ζώων.

Επιστήμονες μελέτησαν απολιθώματα ζώων που έζησαν πριν
από 50.000 χρόνια και υπέθεσαν ότι εξαφανίστηκαν από το συστηματικό κυνήγι και τις φωτιές στη φύση που έβαζαν οι πρόγονοί μας.

Το έκανε συνειδητά ή από φόβο; Τεράστιοι πληθυσμοί ζώων που ζούσαν στην Αυστραλία πριν από 50.000 χρόνια φαίνεται πως εξολοθρεύτηκαν από τον άνθρωπο. Οι τελευταίες ενδείξεις από τη μελέτη απολιθωμάτων της εποχής ωθεί πολλούς επιστήμονες να υποστηρίξουν ότι οι πρόγονοί μας τα έβαλαν για τα καλά με το ζωικό βασίλειο, καίγοντας τη φύση ή στήνοντας παγίδες θανάτου σε μεγάλα σαρκοβόρα θηλαστικά.

Αυτό είναι έναν γιγάντιο καγκουρό, που ζούσε μέχρι πριν από 50.000 χρόνια στην Αυστραλία. Εξαφανίστηκε, όπως πιστεύεται, εξαιτίας των πρώτων κατοίκων της ηπείρου

Πριν από 50.000 χρόνια, η άγρια βλάστηση της Αυστραλίας αποτελούσε ένα μοναδικό καταφύγιο για άγρια ζώα που σήμερα δεν υπάρχουν. Εκείνη την περίοδο, η οποία, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, συμπίπτει χρονικά με την εμφάνιση του ανθρώπου στην περιοχή, ζούσαν ανάμεσα στα άλλα είδη ένας πρόγονος του καγκουρό, ζώο που είχε πολύ μεγάλο ύψος και ήταν σαρκοβόρο, γιγάντιες σαύρες με μήκος επτά μέτρων, μαρσιποφόρα λιοντάρια και τεράστια πτηνά που δεν είχαν όμως τη δυνατότητα να πετάξουν.

Αυτά τα είδη φαίνεται ότι εξαφανίστηκαν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και ο λόγος για τον οποίο συνέβη αυτό είναι ότι οι πρώτοι άνθρωποι της Αυστραλίας έβαζαν μεγάλες φωτιές, με αποτέλεσμα να μειωθούν δραστικά τα αποθέματα τροφής για τα θηράματα των σαρκοβόρων ζώων. Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι κάτοικοι της ηπείρου είχαν επιδοθεί σε ένα ανελέητο κυνήγι, το οποίο με μια πρώτη ματιά δεν μπορεί να εξηγηθεί λογικά.

Κάπως έτσι πρέπει να έμοιαζε το μαρσιποφόρο λιοντάρι που εξαφανίστηκε από την Αυστραλία πριν από περίπου 50.000 χρόνια. Ορισμένοι επιστήμονες αποδίδουν την εξαφάνισή του στο κυνήγι των ανθρώπων ή στις φωτιές που εκείνοι έβαζαν στη φύση, με αποτέλεσμα να χαθούν τα ζώα που αποτελούσαν την τροφή του.

Τα απολιθωμένα αυγά. Σύμφωνα με την αμερικανική επιστημονική επιθεώρηση «New Scientist», ο γεωλόγος Γκίλφορντ Μίλερ από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο των ΗΠΑ και διεθνής ομάδα ειδικών εξέτασαν εκατοντάδες θραύσματα από απολιθωμένα αυγά ενός τεράστιου πτηνού που εξαφανίστηκε, το οποίο ονομάστηκε Genyornis. Τα δείγματα είχαν ηλικία από 130.000 χρόνια μέχρι 50.000 χρόνια.

Χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές ανάλυσης, όπως τα ισότοπα του άνθρακα, συνέκριναν τα δείγματα αυγών του αρχαίου πτηνού με αντίστοιχα του αυστραλιανού εμού ή δρομέα (που στην ουσία είναι το... μπιπ - μπιπ που κυνηγούσε το κογιότ στα γνωστά κινούμενα σχέδια), τα οποία χρονολογούνταν από 130.000 χρόνια πριν, μέχρι και πρόσφατα.

H έρευνα έδειξε ότι το εμού είχε μια ποικιλία στην τροφή του, η οποία περιελάμβανε θάμνους, χορτάρια ή μικρά δέντρα. H ανάλυση των δειγμάτων έδειξε ότι πριν από 50.000 χρόνια τα χορτάρια εξέλιπαν από τη διατροφή τού εμού. Από την άλλη πλευρά όμως το γιγάντιο πτηνό τρεφόταν μονάχα με χορτάρια. Από εκείνη την εποχή και μετά, λοιπόν, δεν υπάρχει κανένα ίχνος αυτού του πτηνού. H εξήγηση που δίνει ο Μίλερ είναι ότι οι άνθρωποι τότε είχαν κάψει για κάποιο λόγο τη χλωρίδα. Εξάλλου, «οι κλιματικές αλλαγές γίνονται πολύ αργά για να οδηγήσουν στην καταστροφή των χορταριών».

Όταν ήρθαν οι άνθρωποι... Από την πλευρά του, ο Μπερτ Ρόμπερτς, από το Πανεπιστήμιο του Γουόλονγκονγκ της Νέας Νότιας Ουαλίας στην Αυστραλία, λέει ότι τα γιγάντια μαρσιποφόρα που ζούσαν εκεί τότε εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς την ίδια χρονική περίοδο και η πιο πειστική ερμηνεία γι' αυτό είναι οι φωτιές που προκλήθηκαν από τους ανθρώπους και κατέστρεψαν το οικοσύστημα. H γεωχρονολόγος Λίντα Άιλιφ, από το Πανεπιστήμιο της Γιούτα των ΗΠΑ, εξηγεί ότι η εξαφάνιση 45 ειδών ζώων από 28 περιοχές της Αυστραλίας συμπίπτει χρονικά με την άφιξη ανθρώπων στην ήπειρο αυτή.

Τόσο η ίδια όσο και ο συνάδελφός της Ρίτσαρντ Ρόμπερτς, από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, χρησιμοποίησαν δύο ανεξάρτητες μεθόδους υπολογισμού της ηλικίας των απολιθωμένων ευρημάτων από ζώα που εξαφανίστηκαν εκείνη την εποχή. Στην μια περίπτωση επιχείρησαν να διαπιστώσουν πριν από πόσα χρόνια εκτέθηκαν στον ήλιο τα ιζήματα που θάφτηκαν μαζί με τα απολιθωμένα απομεινάρια των ζώων. Στη δεύτερη υπολόγισαν την ηλικία των κρυστάλλων στα στρώματα των ιζημάτων πάνω και κάτω από τα απολιθώματα. Και οι δύο προσπάθειες έδειξαν ότι η ηλικία των απολιθωμάτων ήταν περίπου 46.000 χρόνων.

«Σε σπήλαια έστηναν τις πρώτες παγίδες θανάτου»

Ακόμη και μαζικές παγίδες θανάτου φαίνεται πως έστηναν σε μεγάλα σαρκοβόρα θηλαστικά οι προϊστορικοί κάτοικοι της Αυστραλίας. Σε ένα καλά κρυμμένο σπήλαιο σε έρημο της ηπείρου βρέθηκαν πριν από λίγο καιρό οκτώ σκελετοί μαρσιποφόρων λιονταριών, τμήματα σκελετών από καγκουρό με ύψος τριών μέτρων, καθώς και από ένα άλλο άγνωστο μέχρι στιγμής είδος προϊστορικού καγκουρό, μικρότερου σε μέγεθος, με εξογκώματα σαν κέρατα στο κρανίο του. Στο ίδιο σπήλαιο βρέθηκαν επίσης σκελετικά υπολείμματα από τίγρεις της Τασμανίας και από ένα ζώο με την ονομασία φασκωλόμυς, που είχε το μέγεθος ενός μικρού αυτοκινήτου.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών που ερεύνησαν το σπήλαιο στην περιοχή Νουλάρμπορ Πλέιν της Αυστραλίας, το σπήλαιο ήταν μια παγίδα θανάτου για πολλά ζώα, τα οποία οδηγούνταν εκεί από τη μυρωδιά άλλων θηραμάτων που είχαν σκοτώσει οι άνθρωποι και χρησιμοποιούνταν ως δολώματα.

Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ"
Επιμέλεια: Εύη Ελευθεριάδου - Στέφανος Κρίκκης
16 Αυγούστου 2003 -
Προσαρμογή από το ΚΠΕ Καστοριάς