ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ - ΣΧΕΤΙΚΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ

ΔΙΚΤΥΟ "ΦΥΣΗ 2000"

Βιολογική ποικιλότητα

Η σωτηρία... της φύσης, είναι πολύ μεγάλο πράγμα

Η συμφωνία για τα πρώτα βήματα προς την ίδρυση ενός παγκοσμίου δικτύου προστατευόμενων περιοχών άγριας ζωής, στην ξηρά και τη θάλασσα, ήταν η σημαντικότερη έκβαση της 7ης Διάσκεψης των Συμβαλλόμενων Μερών στη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (COP7) που διεξήχθη στη Μαλαισία, τον Φεβρουάριο του 2004.

Στην Ευρώπη, η τάση εξαφάνισης ειδών είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Για παράδειγμα θεωρούνται απειλούμενα το 45% των ειδών θηλαστικών, το 15% των πουλιών και 45% των πεταλούδων και ερπετών. Υψηλόβαθμο στέλεχος της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλον της ΕΕ δήλωσε ότι "υπάρχουν ποικίλα περιβαλλοντικά προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν αμέσως και θα πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα με επιτυχία. Η βιοποικιλότητα δεν αποτελεί μια πολυτέλεια αλλά μια αναγκαία προϋπόθεση για ζωή".

Στην Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη το 2002, οι ηγέτες των κρατών είχαν δεσμευθεί να αναλάβουν επιπλέον δράσεις προκειμένου να μειώσουν το ποσοστό απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2010.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέλεξε έναν πιο φιλόδοξο στόχο: να αναχαιτίσει την εξαφάνιση των ειδών, των γονιδίων και των ενδιαιτημάτων ως το ίδιο έτος.

Η επέκταση των πόλεων και των οδικών δικτύων καταστρέφει και κατακερματίζει τα φυσικά ενδιαιτήματα από τα οποία εξαρτώνται άγρια είδη φυτών και ζώων. Η ΕΕ ήδη έχει χάσει περισσότερες από τις μισές υγροτοπικές της περιοχές. Η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η εισαγωγή ξενικών ειδών μειώνουντα αποθέματα τροφής και τη φυσική ισορροπία των οικοσυστημάτων.

Επιπλέον, οι κλιματικές αλλαγές εικάζεται ότι θα επιφέρουν επιπρόσθετες καταπονήσεις στο φυσικό περιβάλλον.

Εκτός από τον βασικό στόχο της ίδρυσης ενός παγκοσμίου δικτύου αειφορικώς διαχειριζόμενων περιοχών, η Διάσκεψη άνοιξε τον δρόμο για την επίτευξη μιας συμφωνίας σχετικής με τους δείκτες μέτρησης της βιοποικιλότητας, την πρόσβαση στις γενετικούς πόρους και τον δίκαιο και ισότιμο καταμερισμό των ωφελειών που πηγάζουν από αυτούς.

Μετά από 70 ώρες συζήτησης και διαπραγματεύσεων, η συνάντηση κατέληξε σε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα δράσεων για τις εθνικές και περιφερειακές προστατευόμενες περιοχές άγριας ζωής και τους ανθρώπους που ζουν από αυτές, έως το 2010 για χερσαίες περιοχές και έως το 2012 για θαλάσσιες.

Προς το παρόν και σε παγκόσμια κλίμακα, μόνο το 10% των περιοχών με υψηλή βιοποικιλότητα και το 1 % των ωκεανών προστατεύονται και μάλιστα όχι ικανοποιητικά. Έτσι, η επιλογή ευδιάκριτων κριτηρίων για τον καθορισμό και τη διαχείριση των φυσικών περιοχών είναι αναγκαία. Στην Ευρώπη, το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 έχει σχεδόν ολοκληρωθεί στα 15 κράτη μέλη και απομένει να συμφωνηθεί ο κατάλογος των περιοχών στα 10 νέα κράτη μέλη.

Αποφασίσθηκε επίσης η βελτίωση του συντονισμού ανάμεσα στη Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα και άλλες σχετικές διεθνείς συμβάσεις, με την προοmική μιας νέας Παγκόσμιας Συνεργασίας για τη βιοποικιλότητα και με απώτερο στόχο να έρθουν πιο κοντά οι οργανισμοί που εργάζονται σε θέματα σχετικά με τη βιοποικιλότητα και να συντονισθούν όλες οι προσπάθειες που γίνονται για τη διατήρησή της.

Οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν στη Διάσκεψη της Μαλαισίας μας επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι όσον αφορά την προστασία της πολύτιμης φυσικής μας κληρονομιάς και τη διατήρησή της στο μέλλον. Αυτό που απομένει είναι η ολοκλήρωση όλων αυτών των σχεδίων έως το 2010, το οποίο πλέον δεν φαντάζει και τόσο μακριά.

Περιοδικό "ΑΜΦΙΒΙΟΝ" - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ - ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ
Κείμενο από το τεύχος 16 του περιοδικού "Environment for Europeans"
Απόδοση στα ελληνικά: Χρυσούλα Λιόνrα
Μάιος - Ιούνιος 2004, τεύχος 56, σελ. 3

... Το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 είναι ένα ευρωπαϊκό συνεκτικό, οικολογικό δίκτυο ειδικών ζωνών διατήρησης το οποίο προβλέπεται από την Οδηγία για τους οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ). Για τη δημιουργία αυτού του Δικτύου έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος από τα κράτη μέλη, με τον χαρακτηρισμό πλέον των 18.000 περιοχών ως υποψηφίων για ένταξη σε αυτό.

Σήμερα, το Δίκτυο περιλαμβάνει προτεινόμενους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (pSCls) με έκταση 45,3 εκατομμύρια εκτάρια και Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά (SPAs) με έκταση 27,4 εκατομμύρια εκτάρια...

... Στη χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία της χαρτογράφησης των τύπων οικοτόπων του 2002, η χερσαία επιφάνεια των χαρτογραφημένων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας ανέρχεται σε 2,1 εκατομμύρια εκτάρια ή 15,8% της χερσαίας έκτασης της Ελλάδας.

Η εγκατάσταση του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 αποτελεί μεγάλο επίτευγμα. Ένα αποφασιστικό σημείο, μετά την ολοκλήρωση της ανακήρυξης των Ειδικών Ζωνών Διατήρησης, είναι να στραφεί η προσοχή περισσότερο στη διαχείριση των περιοχών. Η εκπόνηση διαχειριστικών σχεδίων έχει αρχίσει ήδη σε πολλά κράτη μέλη και θα πρέπει να ολοκληρωθεί στα επόμενα 2-3 έτη. Η εφαρμογή αυτών των σχεδίων καθιστά σαφές το θέμα της διάθεσης οικονομικών και άλλων απαιτούμενων πόρων...

Περιοδικό "ΑΜΦΙΒΙΟΝ" - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ - ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ
Απόσπασμα από το άρθρο: "Χρηματοδότηση του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000" του Σπύρου Ντάφη
Μάιος - Ιούνιος 2004, τεύχος 56, σελ. 4

Κοινωνικοοικονομικές ωφέλειες από το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000

ΦΥΣΗ 2000 και δημιουργία θέσεων εργασίας

Μέσω των απαιτούμενων δράσεων σχετικών με το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 μπορεί να δημιουργηθεί ένας σημαντικός αριθμός θέσεων εργασίας. Μια μελέτη σε ευρωπαϊκό επίπεδο προσδιόρισε ότι το 1999 ένας μεγάλος αριθμός ευκαιριών απασχόλησης (125.000) έχει υποστηριχθεί από δραστηριότητες σχετιζόμενες με τη φύση, ενώ 100.000 από τις θέσεις εργασίας συνδέονται άμεσα με δραστηριότητες για τη διατήρηση της φύσης και λειτουργικές δαπάνες για τη διαχείριση των περιοχών. Ειδικότερα στη Γαλλία και την Ισπανία η διαχείριση της φύσης απασχολεί άμεσα 20.000 και 16.000 υπαλλήλους αντίστοιχα. Η διαχείριση του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 οδηγεί σε απασχόληση 3-5 ατόμων (ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης) για κάθε περιοχή, ενώ οι δαπάνες για κάθε περιοχή ή για κοντινές περιοχές συμβάλλουν στη δημιουργία επιπρόσθετων θέσεων εργασίας.

Έμμεση απασχόληση και "πολλαπλασιαστική επίδραση"

Τα οφέλη για απασχόληση δεν τελειώνουν στα όρια της περιοχής του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000. Για κάθε θέση εργασίας, ισοδύναμη με πλήρη απασχόληση, δημιουργείται ένας αριθμός έμμεσων θέσεων εργασίας οι οποίες δημιουργούνται ή υποστηρίζονται εκτός της περιοχής, για παράδειγμα εταιρείες εμπορίας τοπικά παραγομένων προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών σε τοπικά ξενοδοχεία.

Τα κέρδη των επιχειρήσεων και οι μισθοί των εργαζομένων ξοδεύονται άμεσα ή έμμεσα τοπικά, ενισχύοντας την τοπική οικονομία και στηρίζοντας περισσότερες θέσεις εργασίας. Υπολογίζεται ότι για κάθε μία άμεση θέση εργασίας δημιουργούνται 1,5-1,75 έμμεσες θέσεις.

ΦΥΣΗ 2000 και τουρισμός

Ο σχετιζόμενος με τη φύση τουρισμός αποτελεί μια σημαντική πηγή εσόδων για τις αγροτικές περιοχές. Ήπιες δραστηριότητες όπως περίπατοι, πεζοπορία και ποδηλασία παράλληλα με την παρατήρηση πουλιών, φωτογράφηση της φύσης κ.λπ. συμβάλλουγ κατά 438 εκατομμύρια στερλίνες μόνο στη Σκοτία. Το Εθνικό Πάρκο του ΕΙ Teide δέχεται περισσότερους από 3 εκατομμύρια επισκέπτες και αποτελεί τον πόλο έλξης τουριστών για τα Κανάρια Νησιά. Η σημασία του οικοτουρισμού αυξάνει επίσης στα νέα κράτη μέλη. Το1999, το Εθνικό Πάρκο Sumava της Τσεχίας δέχθηκε 1,78 εκατομμύρια τουρίστες, συγκρινόμενο με τον μισό αριθμό που δέχθηκε το 1992. Συνεπώς, εκείνο που είναι σημαντικό είναι οι δαπάνες που συνδέονται με τον τουρισμό και το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000. Εκτιμήσεις δείχνουν ότι για κάθε ευρώ που δαπανάται σε μια φυσική περιοχή, 4-6 ευρώ δαπανώνται για δρόμους. Αυτό δείχνει σημαντικές ωφέλειες οι οποίες δεν αφορούν μόνο τις περιοχές του ΦΥΣΗ 2000 αλλά και τις παρακείμενες περιοχές.

Πέρα από αυτές τις ωφέλειες υπάρχουν ένα σωρό άλλες οι οποίες δεν μπορούν να αποτιμηθούν σε χρήμα όπως η παραγωγή και ο καθαρισμός του νερού, η προστασία από τη διάβρωση, η αναψυχική και υγιεινή επίδραση, η μείωση των θορύβων και της ρύπανσης κ.λπ.

Η προστασία της βιοποικιλότητας μέσω του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 μπορεί να προσφέρει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Οικονομικά οφέλη μπορεί να προέλθουν από τις υπηρεσίες που προσφέρουν τα φυσικά οικοσυστήματα (π.χ. αποθέματα τροφής και προϊόντων ξύλου) και από τις δραστηριότητες που ασκούνται στην περιοχή ή σχετίζονται με αυτή όπως ο τουρισμός, η κατάρτιση, η εκπαίδευση καθώς και η απευθείας διάθεση προϊόντων από τις περιοχές του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικό τοπικό εισόδημα και να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Κοινωνικά οφέλη μπορεί να συνεπάγονται ευρύτερη απασχόληση και διαφοροποίηση των ευκαιριών για τον τοπικό πληθυσμό οδηγώντας σε μεγαλύτερη οικονομική σταθερότητα και βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, διατηρώντας την πολιτιστική καθώς και τη φυσική κληρονομιά και ευκαιρίες για περιβαλλοντική εκπαίδευση, ψυχαγωγία, υγεία και ηρεμία.

Διάφορες εργασίες για την αποτίμηση των πολλαπλών ωφελειών από το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 παρέχουν ικανοποιητικές ενδείξεις ότι οι ωφέλειες αυτές είναι πολύ σημαντικές για τους πληθυσμούς της υπαίθρου και ιδίως για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου παρατηρείται μείωση του εισοδήματος από την καλλιέργεια φυτών και την εκτροφή ζώων.

Περιοδικό "ΑΜΦΙΒΙΟΝ" - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ - ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ
του Σπύρου Ντάφη
Μάιος - Ιούνιος 2004, τεύχος 56, σελ. 8

Το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 θα βρίσκεται παντού

Αυτή αποτελεί και τη νέα πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τη χρηματοδότηση του Δικτύου. Η νέα ανακοίνωση προτείνει την οικονομική στήριξη του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 σε ένα ευρύ φάσμα χρηματοδοτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με τη δόμηση και την αγροτική ανάπτυξη. Το γεγονός ότι οι περιοχές του Δικτύου είναι προστατευόμενες, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι στα όριά τους αποκλείονται οι ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η γεωργία ή ο τουρισμός, οι οποίες επίσης στηρίζουν τη βιοποικιλότητα των περιοχών.

Η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλον της ΕΕ απέστειλε ερωτηματολόγια σε όλα τα κράτη μέλη προκειμένου να εκτιμηθεί ένα ρεαλιστικό ποσό χρηματοδότησης. "Η Επιτροπή έπρεπε να εκτιμήσει το κόστος με τον ακριβέστερο δυνατό τρόπο, διαφορετικά θα έχανε την αξιοπιστία της", εξηγεί ανώτερο στέλεχος. Η ΕΕ κρίνει ότι μετην ένταξη των νέων κρατών μελών "... υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν. Για τα 15 κράτη μέλη χρειάσθηκαν 10 έτη, αλλά ελπίζουμε να επιταχύνουμε αυτή τη φορά. Στην αρχή ήταν ένας εντελώς νέος τομέας εργασίας, ενώ τώρα υπάρχει πείρα και γνωρίζουμε τις διαδικασίες καλύτερα", τονίζουν εκπρόσωποί της.

Η επιτυχία του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 θα εξαρτηθεί από την υποστήριξη και τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων σε τοπικό επίπεδο ομάδων, περιλαμβανομένων των δημόσιων αρχών, των μη κρατικών οργανώσεων και της τοπικής κοινωνίας. Η άμεση ανάληψη συντονισμένων δράσεων κρίνεται εξαιρετικά απαραίτητη, καθώς στην Ευρώπη υπάρχουν πολλά απειλούμενα είδη φυτών και ζώων. Υψηλόβαθμο στέλεχος της ΓΔ Περιβάλλον ανέφερε πρόσφατα ότι "δεν υπάρχουν εθνικά σύνορα στην προστασία της φύσης. Μόνο με τη συνεργασία όλων των κρατών μελών της ΕΕ μπορούμε να προστατεύσουμε στο μέγιστο βαθμό τα πιο πολύτιμα είδη και τα ενδιαιτήματά τους".

"Στις προστατευόμενες περιοχές", εξηγεί, "υπάρχει ποικιλία ενδιαιτημάτων από τις Μεσογειακές ακτές ως τις βόρειες παγωμένες περιοχές, και από τους ατλαντικούς υγροτόπους ως τα βόρεια ευρωπαϊκά λιβάδια. Αυτή λοιπόν η ποικιλία καθιστά πιο μεγάλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε".