Οι κλιματικέs αλλαγέs και n υπερθέρμανση του πλανήτη στραγγίζουν τα μεγάλα ποτάμια.

Τα αποθέματα πόσιμου νερού θα μειώνονται όλο και περισσότερο εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών που έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια. Μια νέα έρευνα που βασίζεται σε προσομοίωση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή δείχνει ότι η συνεχιζόμενη αύξηση της θερμοκρασίας επηρεάζει και μάλιστα σε πολύ σημαντικό βαθμό τα μεγάλα ποτάμια του πλανήτη. Αν και θα αυξηθούν σε παγκόσμιο επίπεδο οι πλημμύρες και γενικά πολλά ποτάμια θα "φουσκώσουν", δυστυχώς τα ποτάμια από τα οποία υδρεύεται η μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων του πλανήτη θα αρχίσουν να ξεραίνονται. Ήδη μάλιστα έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους τα πρώτα "συμπτώματα". Μια άλλη έρευνα δείχνει ότι οι αλλαγές στη θερμοκρασία έχουν επηρεάσει τη ροή των υδάτων στα 200 μεγαλύτερα ποτάμια του πλανήτη.

Την τελευταία δεκαετία τη μεγαλύτερη μείωση υδάτων παρουσιάζουν τα ποτάμια της Αφρικής. Ο Σουκούρο Μαναμπέ, πολύ έμπειρος ερευνητής με ειδικότητα στιςς προσομοιώσεις, συνεργάστηκε με συναδέλφους του στο Πανεπιστήμιοτου Πρίνστον για να διαπιστώσουν τι επιπτώσεις θα έχει στον υδρολογικό κύκλο του πλανήτη τους τρεις επόμενους αιώνες ο τετραπλασιασμός (πάνω από τα προκαθορισμένα βιομηχανικά επίπεδα) του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Πρόκειται για μια προσομοίωση που προχωρεί πολύ μακρύτερα από τις συνηθισμένες κλιματικές προσομοιώσεις και προβλέψεις που είναι βραχυπρόθεσμες. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματά της είναι ακριβή και η κατάσταση στον πλανήτη οδηγείται εκεί με μαθηματική ακρίβεια, εκτός αν οι κυβερνήσεις αποφασίσουν σήμερα κιόλας να λάβουν δραστικά μέτρα για τον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Η έρευνα αναφέρει ότι αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα θα αυξήσει τη θερμοκρασία όχι μόνο στην επιφάνεια της Γης αλλά και στην τροπόσφαιρα (το πρώτο στρώμα ατμόσφαιρας του πλανήτη που ξεκινά από την επιφάνεια και καταλήγει 8-15 χλμ. μακριά από αυτή). Η αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια, η αύξηση στην τροπόσφαιρα σε συνδυασμό με τις αλλαγές στο νερό (εξάτμιση), στη νέφωση, τις μεταβολές στην τρύπα του όζοντος και την εισβολή της βλαβερής ηλιακής ακτινοβολίας θα έχουν ως τελικό αποτέλεσμα τη μείωση του πόσιμου νερού από τα ποτάμια. Όπως μάλιστα προαναφέραμε, οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι οι περιοχές όπου τα ποτάμια έχουν πολύ νερό, όχι μόνο θα συνεχίσουν να έχουν πολύ νερό, αλλά θα έχουν ακόμη περισσότερο, ενώ στις περιοχές όπου υπάρχει ήδη έλλειψη, αυτή θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη. Η εξάτμιση των υδάτων θα μειώσει επίσης και την υγρασία των εδαψών σε ημιάνυδρες περιοχές του πλανήτη, όπως η Νοτιοανατολική Κίνα, τα λιβάδια της Αφρικής, η λεκάνη της Μεσογείου και οι νότιες και δυτικές ακτές της Αυστραλίας. Επίσης η υγρασία του εδάφους θα μειωθεί κατά 40% στις βόρειες - νότιες Πολιτείες των ΗΠΑ.

Τα ποτάμια που θα αυξήσουν τον όγκο τους είναι εκείνα σε τροπικές περιοχές όπου δεν ζουν πολύ μεγάλοι πληθυσμοί, καθώς και εκείνα του Καναδά και της Ρωσίας. Για παράδειγμα, ο ποταμός Ομπ στη Σιβηρία αναμένεται στο τέλος του 23ου αιώνα να έχει αυξήσει τον όγκο του κατά 42%! Αυτή η πρόβλεψη επιτρέπει στη Ρωσία να συνεχίζει χωρίς δεύτερη σκέψη την εκπόνηση των σχεδίων για την εκτροπή των ποταμών της Σιβηρίας προς τις νοτιότερες περιοχές και ειδικά στις περιοχές γύρω από τη λίμνη Αράλη που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ξηρασίας. Κάτι ανάλογο ίσως χρειαστεί να συμβεί και με τα τεράστια ποτάμια του Καναδά (από την πλευρά του Ειρηνικού) όπου ίσως χρειαστεί να γίνει εκτροπή τους για να φτάσει νερό στις περιοχές της δυτικής ακτής των ΗΠΑ. Ο Μαναμπέ προβλέπει για παράδειγμα αύξηση του όγκου στον ποταμό Γιούκον κατά 47%! Αντίθετα μεγάλα ποτάμια που βρίσκινται στην ενδοχώρα διαφόρων κρατών όπως ο Μισισιπής και ο Νείλος θα δουν τον όγκο τους να μειώνεται. Η πρόβλεψη για τον Νείλο (στον οποίο γίνεται πολύ μεγάλη εκμετάλλευση και η διαχείριση των υδάτων του προκαλεί ακόμη και πολιτικές διαμάχες) είναι ότι η μείωση θα φτάσει το 18%. Οι μεταβολές αυτές αποτελούν μια μεγάλη πρόκληση για εκείνους που ασχολούνται με τη διαχείριση και τη γενικότερη πολιτική που σχετίζεται με το νερό του πλανήτη, δηλώνει ο Μαναμπέ. Ανοίγεται ο δρόμος για τη δημιουργία νέων γιγαντιαίων καναλιών και φραγμάτων, τα οποία θα βοηθήσουν στην καλύτερη και αποδοτικότερη κυκλoφορία του νερού στον πλανήτη - φράγματα όπως αυτό που δημιουργείται στην Κίνα για να μεταφερθεί νερό από τον Βορρά στον Νότο.

Όπως βέβαια συμβαίνει σχεδόν πάντοτε σε αυτές τις περιπτώσεις, η επιστημονική κοινότητα διχάζεται αφού στα αποτελέσματα και στις αιτιάσεις της μιας πλευράς εμφανίζονται εκείνα μιας άλλης. Για παράδειγμα η προσομοίωση της μετεωρολογικής υπηρεσίας της Βρετανίας δείχνει ότι το τέλος του αιώνα θα βρει τον Αμαζόνιο με λιγότερο νερό, ενώ εκείνη της ομάδας του Μαναμπέ ότι οι βροχές θα δυναμώσουν και θα αυξηθούν με συνέπεια να αυξηθεί και ο όγκος του Αμαζονίου κατά 32%. Ο Μαναμπέ προβλέπει επίσης μεγάλη αύξηση των υδάτων σε Γάγγη και Βραχμαπούτρα, ενώ αντίθετα η έρευνα μιας διεθνούς επιστημονικής ομάδας αναφέρει ότι το νερό στον Γάγγη θα αρχίσει να ελαττώνεται αφού οι παγετώνες των βουνών που το τροφοδοτούν λιώνουν σιγά σιγά. Την αποκάλυψη ότι οι κλιματικές αλλαγές αρχίζουν ήδη να επιδρούν αρνητικά στα 200 μεγαλύτερα ποτάμια του πλανήτη έκανε ομάδα γάλλων ερευνητών με επικεφαλής τον Ντέιβιντ Λαμπάτ της κρατικής γαλλικής ερευνητικής υπηρεσίας CNRS, που συνέκρινε στοιχεία για τα ποτάμια από το 1875 ως και σήμερα. Η έρευνα αυτή δείχνει ότι η αλλαγή στις κλιματικές συνθήκες προκαλεί μεταβολή στον όγκο των υδάτων (θετική ή αρνητική) με καθυστέρηση 15 ετών. Σύμφωνα με τους γάλλους ερευνητές, κάθε φορά που η παγκόσμια θερμοκρασία θα αυξάνεται κατά έναν βαθμό Κελσίου, η μείωση στα νερά των ποταμών θα είναι της τάξης του 4%. Τα ποτάμια της Ευρώπης δείχνουν μέχρι στιγμής ανεπηρέαστα, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τα ποτάμια της Αφρικής που αρχίζουν ήδη και έχουν απώλειες υδάτων.

Εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ" - "New Scientist"
του Fred Pearce
30 Μαΐου 2004

Προηγούμενο