Το οξυγόνο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση των βιοτικών στοιχείων των οικοσυστημάτων. Η διαλυτότητα και η κατανομή του οξυγόνου σε μια υδάτινη μάζα επηρεάζεται κυρίως από τη θερμοκρασία, τη διαθεσιμότητα φωτός και την αλατότητα του νερού, την ατμοσφαιρική πίεση (υψόμετρο), τους ρυθμούς προσφοράς του από την ατμόσφαιρα, την ένταση και την έκταση της ανάμιξης - κυκλοφορίας του νερού και την αφθονία και συμπεριφορά των υδρόβιων οργανισμών (φωτοσυνθετική απελευθέρωση O2, κατανάλωση O2 μέσω αναπνοής).

Όταν σε μια υδάτινη έκταση η προσφορά θρεπτικών αλάτων και άρα και η οργανική παραγωγή κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα (ολιγοτροφικές, μεσοτροφικές καταστάσεις), η συγκέντρωση του διαλυμένου οξυγόνου είναι συνήθως υψηλή και ρυθμίζεται από τις φυσικές κυρίως διεργασίες (κυκλοφορία νερού, ανάδευση λόγω κυματισμού, θερμοκρασία ατμόσφαιρας κ.ά.). Αντίθετα σε ευτροφικές καταστάσεις η συγκέντρωση του διαλυμένου οξυγόνου είναι συνήθως χαμηλή λόγω αύξησης του οργανικού φορτίου. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, κατά τους θερινούς μήνες, το οξυγόνο ελαττώνεται στο επιφανειακό τμήμα της υδάτινης μάζας λόγω αυξημένης θερμοκρασίας, ενώ παραμένει σε σταθερά επίπεδα στα ενδιάμεσα και βαθύτερα στρώματα με διαρκή ελάττωση όσο αυξάνεται το βάθος.

Η συγκέντρωση του διαλυμένου οξυγόνου είναι ενδεικτική της ποιότητας - καθαρότητας του νερού, της τροφικής κατάστασης της υδάτινης περιοχής και των δυνατοτήτων ανάπτυξης ζωής σε αυτήν. Ο προσδιορισμός της καθαρότητας του νερού, του επιπέδου δηλαδή ευτροφισμού ή του βαθμού ρύπανσης, μπορεί να γίνει με βάση την παρουσία ή όχι οργανισμών (βιοδείκτες) διαφορετικής αντοχής και ευαισθησίας στη συγκέντρωση του οξυγόνου. Διαφορετικά είδη ζωικών οργανισμών έχουν διαφορετικές απαιτήσεις σε οξυγόνο. Η ύπαρξη σε έναν υγρότοπο, π.χ. σε μια λίμνη ή σε ένα ποτάμι, ειδών με υψηλές απαιτήσεις σε οξυγόνο (π.χ. είδη ασπόνδυλων ευαίσθητων στη μείωση της συγκέντρωσης οξυγόνου στο περιβάλλον τους) υποδηλώνει την "καλή" ποιότητα του νερού.
Οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στο νερό είναι οι λειτουργίες της φωτοσύνθεσης και της αναπνοής. Η ελάττωση της συγκέντρωσης του CO2 στο νερό λόγω φωτοσύνθεσης συνεπάγεται αύξηση του pH, ενώ η παραγωγή CO2 με την αναπνοή οδηγεί σε μείωση του pH. Οι ρυθμοί φωτοσύνθεσης και αναπνοής είναι δυνατό να επηρεάσουν σημαντικά, μέσω σειράς χημικών αντιδράσεων, το pH μιας λίμνης, φαινόμενο που παρατηρείται κυρίως σε λίμνες χαμηλής συνολικής αλκαλικότητας. Η συγκέντρωση του CO2 μεταβάλλεται επίσης με το βάθος των νερών, την εποχή και τη σύσταση των φερτών υλικών μέσω απορροής.

Επιστροφή στα περιεχόμενα