Μονοήμερο πρόγραμμα: Βιοποικιλότητα – Το Εργαστήρι της Ζωής
Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση».
Για μαθητές/τριες Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου
Επιλογή θέματος
Βιοποικιλότητα είναι η ποικιλία των ζωντανών οργανισμών (χερσαίων, θαλάσσιων και άλλων υδατικών) και των οικολογικών συμπλεγμάτων που σχηματίζουν (Πρόγραμμα Περιβάλλοντος Ηνωμένων Εθνών – UNEP, Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα, Ρίο, 1992). Η βιοποικιλότητα αφορά στις γενετικές διαφορές ανάμεσα στα άτομα του ίδιου πληθυσμού και ανάμεσα στους πληθυσμούς του ίδιου είδους, στην ποικιλία των ειδών, των βιοκοινοτήτων, των οικοσυστημάτων και των τοπίων. Στην έννοια της βιοποικιλότητας συμπεριλαμβάνεται και η ποικιλία των ανθρώπινων πολιτισμών.
Η ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας, ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά ζητήματα της σύγχρονης εποχής, αναγνωρίζεται ως επιτακτική ανάγκη και ως κρίσιμη προϋπόθεση για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Σε διεθνές επίπεδο, προτεραιότητα των στρατηγικών στόχων για την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας αποτελεί η εκπαίδευση των πολιτών σε θέματα που αφορούν στην αξία, στους παράγοντες υποβάθμισης και στη βιώσιμη διαχείρισή της. Το πρόγραμμα “Βιοποικιλότητα – Εργαστήρι της Ζωής” επιλέχθηκε και λόγω της γειτνίασης του Κ.Π.Ε. με τη λίμνη της Καστοριάς, που εξασφαλίζει δυνατότητες εύκολης πρόσβασης και άμεσης παρατήρησης της σημαντικής βιοποικιλότητας που φιλοξενεί.
Διάρκεια προγράμματος: 7 διδακτικές ώρες
Βασικές έννοιες του προγράμματος
βιολογικό είδος, πληθυσμός, βιοκοινότητα, βιότοπος, οικοσύστημα, γενετική ποικιλότητα πληθυσμού και είδους, ποικιλότητα ειδών, ποικιλότητα οικοσυστημάτων, πολιτισμική ποικιλότητα, βιοποικιλότητα και οικοσυστημικές υπηρεσίες, η άμεση σημασία της βιοποικιλότητας για τον άνθρωπο
Ροή προγράμματος
Στάδιο 1: Υποδοχή – Ενημέρωση των μαθητών/τριών για το πρόγραμμα
Στάδιο 2: Συμμετοχή των μαθητών/τριών σε μία σειρά εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων:
α) προβολή ταινίας – εισαγωγή στο θέμα
β) συζήτηση, ερμηνεία του όρου «βιοποικιλότητα» και διάκριση των διαφορετικών επιπέδων μελέτης της:
– της ποικιλίας ανάμεσα στα άτομα του ίδιου είδους και του ίδιου πληθυσμού,
– της ποικιλίας ανάμεσα στα διαφορετικά βιολογικά είδη,
– της ποικιλίας οικοσυστημάτων και τοπίων,
– της ποικιλίας ανάμεσα στους πολιτισμούς των ανθρώπινων κοινωνιών.
γ) Εργασία σε ομάδες: «Βιοποικιλότητα και τα οφέλη της για τον άνθρωπο»
δ) Ψηφιακό παιχνίδι: «Η βιοποικιλότητα στο σπίτι μας»
Στάδιο 3: Εργασία στο πεδίο
Ακολουθώντας ένα «περιβαλλοντικό μονοπάτι» σε παρόχθια περιοχή, οι μαθητικές ομάδες προσεγγίζουν χαρακτηριστικά στοιχεία της βιοποικιλότητας του λιμναίου περιβάλλοντος, εντοπίζουν διαφορετικούς βιότοπους, αναγνωρίζουν τις μορφές ζωής που φιλοξενούν, παρατηρούν και ερμηνεύουν τις αλληλεπιδράσεις τους.
Οι μαθητές έχουν στη διάθεσή τους:
– χάρτες δύο διαφορετικών διαδρομών, καθώς χωρίζονται σε δύο ομάδες. Σε κάθε διαδρομή υπάρχουν 5 προκαθορισμένα σημεία/σταθμοί μελέτης και για κάθε σταθμό υπάρχουν γραπτές κατευθυντήριες οδηγίες για συγκεκριμένα αντικείμενα παρατήρησης.
– εικονογραφημένους οδηγούς αναγνώρισης της χλωρίδας και ορνιθοπανίδας της περιοχής
– κιάλια, μεγεθυντικούς φακούς, έξυπνες κινητές συσκευές (tablets), μικρά φορητά μικροσκόπια κ.ά.
– φύλλα εργασίας για τη γραπτή αποτύπωση των παρατηρήσεών τους
Στάδιο 4: Αξιολόγηση
Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με τις μαθητικές ομάδες να εμπλουτίζουν τους χάρτες τους επισημαίνοντας περιοχές όπου εντόπισαν οργανισμούς και βιότοπους που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον τους, προκειμένου να παρουσιάσουν τις «ανακαλύψεις» τους και να συζητήσουν τις εντυπώσεις τους με τους/τις συμμαθητές/τριές τους.
Οι απόψεις των μαθητών/τριών και των εκπαιδευτικών για τη δομή και το περιεχόμενο του προγράμματος καταγράφονται σε κατάλληλα διαμορφωμένα ερωτηματολόγια.
Σημείωση: Η μετακίνηση των μαθητών στο πεδίο δεν απαιτεί μεταφορικό μέσο.