Μονοήμερο πρόγραμμα: Τα Mυστικά του Δάσους
Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση»
Για μαθητές/τριες νηπιακής και πρώτης σχολικής ηλικίας
Επιλογή θέματος
Το πρόγραμμα Π.Ε. του ΚΠΕ Καστοριάς «Τα Μυστικά του Δάσους» απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας αποβλέποντας στη βιωματική προσέγγιση ενός δασικού οικοσυστήματος, στην ανάδειξη των δομικών στοιχείων του και στην πρόκληση θετικών συναισθημάτων.
Ενδεικτικό πλαίσιο των κριτηρίων για την επιλογή του θέματος και τον σχεδιασμό του προγράμματος αποτελούν οι διαπιστώσεις:
– Η προσφορά εμπειρίας συνιστά «το μέσο» για την πρόκληση του ενδιαφέροντος, την απόκτηση γνώσης, τη συνειδητοποίηση.
– Η ευαισθητοποίηση του ανθρώπου για το περιβάλλον σε νεαρή ηλικία οδηγεί στη διαμόρφωση συμπεριφορών που καθίστανται σταθερότερες καθώς ενηλικιώνεται και εφόσον ενισχύονται θετικά.
– Το δάσος, ένα οργανωμένο σύνολο ζωής, ένας κόσμος αέναα παραγωγικός, συγκαταλέγεται στους πλέον αξιοποιήσιμους διαχρονικά φυσικούς πόρους.
– Η προσέγγιση της υποδομής «βιοτικά – αβιοτικά στοιχεία – αλληλεξάρτηση», ίσως είναι η αναγκαία αρχή για τη μετέπειτα βαθύτερη κατανόηση των λειτουργιών και αξιών του δασικού περιβάλλοντος.
Διάρκεια προγράμματος
Το πρόγραμμα διαρκεί τρεισήμισι έως τέσσερις ώρες, από τις 9:00 έως τις 13:00.
Βασικές έννοιες του προγράμματος
Δάσος, ήλιος, αέρας, νερό – βροχή, έδαφος, ζώα και φυτά του δάσους, τροφική αλυσίδα, απειλές, ισορροπία
Ροή προγράμματος
Α’ Φάση (9:00 – 11:00, στους χώρους του ΚΠΕ)
α) Υποδοχή των μαθητών/τριών, ενημέρωση για τη λειτουργία του ΚΠΕ και για το πρόγραμμα στο οποίο πρόκειται να συμμετάσχουν, εξοικείωση με τους εκπαιδευτικούς – εμψυχωτές του προγράμματος.
β) Δραστηριότητες για την ανίχνευση των αντιλήψεων των παιδιών για το δάσος
Επιχειρείται η προετοιμασία των παιδιών για το θέμα που πραγματεύεται το πρόγραμμα. Η συζήτηση εστιάζεται αρχικά στον «μικρόκοσμο» των παιδιών, στην καθημερινότητά τους, αναδεικνύοντας τις καθημερινές βασικές απαιτήσεις για την επιβίωσή τους. Η εξέλιξη της συζήτησης οδηγεί στη διαπίστωση της ύπαρξης κοινών αναγκών μεταξύ του ανθρώπινου είδους και των άλλων οργανισμών. Η συμμετοχή των παιδιών στη συνέχεια σε παιχνίδι με πρωταγωνιστές ζώα των ελληνικών δασών επιβεβαιώνει τις διαπιστώσεις της συζήτησης.
γ) Αφήγηση της ιστορίας «Ποιος Άλλος Μένει Εδώ;»
Με στόχο την προσέγγιση της αξίας των δασικών οικοσυστημάτων ως βιοτόπων και αναζητώντας έναν απλουστευμένο, παραστατικό τρόπο απόδοσης των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των οργανισμών ενός δάσους, ένα δέντρο, με κάποιους από τους οργανισμούς που ωφελούνται από αυτό, λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της αφήγησης της ιστορίας ως αφορμή για την ανάδειξη αλληλεπιδράσεων και σχέσεων.
Κατά την αφήγηση προσφέρονται απλές πληροφορίες σχετικές με τις συνήθειες τυπικών οργανισμών που απαντούν στα δέντρα όπως του σκίουρου, της αράχνης, πουλιών, μιας κάμπιας, σκαθαριών κ.ά. Μέσα από τους ρόλους τους και τον διάλογο που αναπτύσσουν μεταξύ τους, αναδεικνύουν τον υποστηρικτικό ρόλο του δέντρου για τη διατήρησή τους στη ζωή.
Η αφήγηση της ιστορίας «Ποιος Άλλος Μένει Εδώ;» λειτουργεί, επίσης, ως μέσο πρόκλησης της διάθεσης των παιδιών για τη μετακίνηση στο πεδίο. Συγκεκριμένα, η αφέλεια ενός σκίουρου, του πρωταγωνιστή της ιστορίας, που χάνει το μολύβι του στο δάσος, προκαλεί τη διάθεση μετάβασης στο δάσος για την εύρεση του χαμένου μολυβιού.
Μετά την αφήγηση της ιστορίας και πριν από την έξοδο στο πεδίο, ακολουθεί διάλειμμα με πρόγευμα και χωρισμός των παιδιών σε ομάδες.
Β’ Φάση – Δραστηριότητες πεδίου (11:00 – 13:00)
Οι δραστηριότητες πεδίου πραγματοποιούνται σε παραποτάμιο δάσος στην περιοχή Μεσοποταμίας.
Η επιθυμία των παιδιών για την εύρεση του μολυβιού του σκίουρου οδηγεί τα παιδιά σε δραστηριότητες ανακάλυψης, προσέγγισης ζωικών και φυτικών οργανισμών του δάσους, ανάδειξης σχέσεων. Ενδιάμεσα πραγματοποιούνται παιχνίδια για την προσέγγιση της λειτουργίας της φωτοσύνθεσης και την ανάδειξη των τροφικών σχέσεων μεταξύ των οργανισμών.
Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση ως προς τη διάθεση συμμετοχής των παιδιών στο πρόγραμμα, ως προς τις μεθοδολογικές τεχνικές, ως προς την καταλληλόλητα των επιλεγμένων δραστηριοτήτων πραγματοποιείται από τους εκπαιδευτικούς – συνοδούς των παιδιών με ειδικά διαμορφωμένα ερωτηματολόγια, όπου σημειώνονται οι απόψεις και οι παρατηρήσεις τους.
Η εκτίμηση της αντίληψης των παιδιών για το δάσος, των θετικών συναισθημάτων και του ενδιαφέροντος που έχουν προκληθεί πραγματοποιείται με τη συμπλήρωση χειροτεχνικής κατασκευής και παιχνίδια.