Yγρά τροπικά δάση
|
|
|
Εικόνα
1. Τροπικό
δάσος στο Ζαΐρ
|
Σε
χαμηλά υψόμετρα κοντά στον Ισημερινό, όπου επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες
(μέση θερμοκρασία 20-30 βαθμούς C), υψηλά επίπεδα βροχόπτωσης (βροχόπτωση
που ξεπερνάει τα 2000 χιλιοστά ετησίως) και έντονο φως κατά τη διάρκεια
όλου του χρόνου, βρίσκονται τα υγρά τροπικά δάση με κυρίαρχη βλάστηση
πλατύφυλλα αειθαλή δέντρα, επίφυτα (φυτά που προσκολλούνται στα δέντρα),
θάμνους και πόες (εικ. 1). Η μεγαλύτερη ποικιλία φυτικών και ζωικών
ειδών (κυρίως πουλιά, πίθηκοι, φίδια, αμφίβια, έντομα, τρωκτικά κ.λπ.)
πάνω στη Γη υπάρχει στα τροπικά δάση, γι' αυτό και θεωρούνται οι πολυπλοκότερες
διαπλάσεις της βιόσφαιρας.
Τα τροπικά δάση βροχής καταλάμβαναν το 16% της επιφάνειας του πλανήτη
και συνεισέφεραν το 29% της παγκόσμιας καθαρής βασικής παραγωγής βιομάζας.
Σήμερα καταλαμβάνουν το 8% της ξηράς
του πλανήτη και εκτείνονται σε τρεις περιοχές στον
κόσμο: α) στην κοιλάδα που διαμορφώθηκε από την κοίτη του ποταμού Αμαζονίου
και του παραπόταμου του Ορινόκο, στη Νότια Αμερική, όπου βρίσκεται και
το μεγαλύτερο σε έκταση τροπικό δάσος στον κόσμο, β) στην κοιλάδα των
ποταμών Κόγκο, Νίγηρα και Ζαμβέζη, στην Κεντρική-Δυτική Αφρική και Μαδαγασκάρη
και, τέλος, γ) στην περιοχή της Ινδοκίνας, Μαλαισίας, Βόρνεο και Νέα
Γουινέας, στη Νοτιοανατολική Ασία (εικ. 2). Οι τρεις αυτές περιοχές,
παρ' ότι απομακρυσμένες μεταξύ τους, παρουσιάζουν φυσιογνωμικά όμοιες
διαπλάσεις, που χλωριδικά όμως συγκροτούνται από τελείως διαφορετικά
είδη.
Εικόνα 2. Περιοχές εξάπλωσης των υγρών τροπικών δασών
Η
εντυπωσιακή αφθονία ειδών που χαρακτηρίζει τα υγρά τροπικά δάση σε συνδυασμό
με την έκλυση οξυγόνου, την έντονη "συμμετοχή" των δασών αυτών
στον κύκλο του νερού και άρα στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος εντείνει
την ανάγκη εφαρμογής αειφορικών πρακτικών διαχείρισης και προστασίας
τους (εικ. 3, 4, 5).
Εικόνα
3. Είδη των τροπικών δασών. Αριστερά: Saguinus oedipus oedipus,
ζει στη Ν. Αμερική και κινδυνεύει από εξαφάνιση.
Δεξιά: Rafflesia arnoldi, το μεγαλύτερο λουλούδι στον κόσμο.
Εικόνα 4. Ρυθμός εξαφάνισης των υγρών τροπικών
δασών για τα έτη 1960-1990 (Center for Biodiversity and Conservation
- American Museum of Natural History)
|
Το
δάσος του Αμαζονίου, το μεγαλύτερο
αρχέγονο δάσος του πλανήτη, φιλοξενεί την πλουσιότερη χλωρίδα και
πανίδα από οποιοδήποτε άλλο σημείο της Γης. Το 30% της χλωρίδας
και πανίδας συναντάται στην περιοχή του Αμαζονίου. Τριάντα χιλιάδες
είδη φυτών έχουν ήδη αναγνωριστεί και ο κατάλογος συνεχώς μεγαλώνει.
Σε έκταση 10 στρεμμάτων αντιστοιχούν περισσότερα φυτικά είδη από
ότι στο σύνολο της Ευρώπης. Πολλά μάλιστα από τα φυτά αυτά είναι
πολύτιμα και αναντικατάστατα για την παρασκευή φαρμάκων. Στο
τροπικό δάσος του Αμαζονίου ζουν 8.700 περίπου είδη πουλιών, 8.000
είδη εντόμων, τουλάχιστον 30 είδη πιθήκων και τα περισσότερα είδη
βατράχων σε όλο τον κόσμο. Ο
ποταμός Αμαζόνιος (μήκος 6.400 χιλ.) φιλοξενεί 1.500 είδη ψαριών,
κροκόδειλους, χελώνες, ποταμοδέλφινα κ.ά.
Στον
Αμαζόνιο ζουν 57 από τα απειλούμενα είδη με εξαφάνιση του πλανήτη
ενώ συναντάει κανείς και μερικές από τις πιο παράξενες μορφές ζωής.
Η αράχνη Caranguejeira είναι μεγαλύτερη από μια μπάλα του
μπέιζμπολ. Ένα είδος πιθήκου ζυγίζει μόλις 130 γραμμάρια και είναι
ίσος σε μέγεθος με μία οδοντόβουρτσα.
Οι
μεγαλύτερες απειλές για τα δάση του Αμαζονίου είναι η υλοτομία,
οι πυρκαγιές, οι εκχερσώσεις για τη δημιουργία γεωργικής γης, οι
πλημμύρες, η εξόρυξη μεταλλευμάτων, η διάνοιξη οδικών δικτύων, το
κυνήγι.
Υπολογίζεται ότι από το 1500 περίπου (εποχή όπου στην περιοχή έφτασαν
οι πρώτοι Ευρωπαίοι) μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, το
βραζιλιάνικο τμήμα του δάσους του Αμαζονίου έχασε το 1% της έκτασής
του. Στις μέρες μας το 14% της έκτασής του έχει χαθεί.
|
Εικόνα
1: REILLE A., "Πλανητοσκόπιο: Ιστορία και Οικολογικό Μέλλον
της Γης", σελ. 78-79
Εικόνα 2: www.blueplanetbiomes.org/images/rainforest_l
Saguinus
oedipus oedipus:
www.zoo.hu/szeged/01.htm
Rafflesia
arnoldi: www.kerinci.org/ff01.html
Caranguejeira:
www.cit.rs.gov.br/ carangue.htm
|
